આજ અંધાર ખુશબો ભર્યો લાગતો,
આજ સૌરભ ભરી રાત સારી;
આજ આ શાલની મંજરી ઝરી ઝરી,
પમરતી પાથરી દે પથારી.
પ્રહલાદ પારેખ
લયસ્તરો બ્લોગનું આ નવું સ્વરૂપ છે. આ બ્લોગને વધારે સારી રીતે માણી શકો એ માટે આ નિર્દેશિકા જોઈ જવાનું ચૂકશો નહીં.
November 3, 2005 at 8:07 PM by ધવલ · Filed under ગીત, નિરંજન ભગત
હું તો બસ ફરવા આવ્યો છું!
હું ક્યાં એકે કામ તમારું કે મારું કરવા આવ્યો છું?
અહીં પથ પર શી મધુર હવા
ને ચહેરા ચમકે નવા નવા !
-રે ચહું ન પાછો ઘેર જવા !
હું ડગ સાત સુખે ભરવા અહીં સ્વપ્નમહીં સરવા આવ્યો છું!
જાદુ એવો જાય જડી
કે ચાહી શકું બેચાર ઘડી
ને ગાઈ શકું બેચાર કડી
તો ગીત પ્રેમનું આ પૃથ્વીના કર્ણપટે ધરવા આવ્યો છું!
હું તો બસ ફરવા આવ્યો છું!
-નીરંજન ભગત
Permalink
November 2, 2005 at 4:36 PM by ધવલ · Filed under બાળકાવ્ય, સુન્દરમ
દરિયાને તીર એક રેતીની ઓટલી
ઊચીં અટૂલી અમે બાંધી જી રે.
પગલું તે એક એક પાડે મહેમાન એમ
રામજીની આણ અમે દીધી જી રે.
પહેલા મહેમાન તમે આવો, સૂરજદેવ,
પગલું સોનેરી એક પાડજો જી રે.
પગલામાં નવલખ તારાની ભાત ને
સંધ્યાના રંગ બે’ક માંડજો જી રે.
બીજા મહેમાન તમે આવો, પવનદેવ,
પગલું પનોતું એક પાડજો જી રે.
પગલામાં વાત લખો પરીઓના દેશની
ફૂલડાંની ફોરમ પૂરજો જી રે.
ત્રીજા મહેમાન તમે આવો, સમદરદેવ,
પગલું મોતીનું એક પાડજો જી રે.
પગલામાં મહેલ ચણી સાતે પાતાળના,
માણેકના દીવા પ્રગટાવજો જી રે.
ઘીરે મહેમાન જરા ધીરેથી આવજો,
પગલાં તે પાડજો જાળવી જી ને,
જોજો વિલાય ના એ પગલાંની પાંદડી,
બાળુડે ઓટલી બનાવી જી રે.
-સુંદરમ
ચોક્ક્સ તો યાદ નથી, પણ મોટે ભાગે પાંચમા ધોરણમાં આ ગીત ભણવામાં આવતું. ત્યારથી આ ગીત મારું અને મારા દોસ્તોનું પ્રિય ગીત રહ્યું છે. જ્યારે જયારે દરિયાકિનારે જઈએ ત્યારે અચૂક આ ગીત યાદ આવે. એક વખત હતો જયારે (લગભગ) આખ્ખું ગીત યાદ હતું. જેમ જેમ વર્ષો વિતતા ગયા તેમ તેમ એક પછી એક પંક્તિઓ ભૂલાતી ગઈ. આજે તો માત્ર પહેલા, બીજા અને ત્રીજા મહેમાનનું નામ જ યાદ છે ! આજે આ ગીત ‘અમીસ્પંદન’ નામના કાવ્યસંચયમાંથી ઉતારું છું ત્યારે એવું લાગે છે કે બીજી લીટીમાં ‘ઊંચી’ શબ્દને બદલે ધણેભાગે ‘એકલી’ શબ્દ હતો. કોઈ પાસે એ અંગે વધારે માહિતી હોય તો જણાવજો.
Permalink
October 29, 2005 at 1:10 PM by ધવલ · Filed under કાવ્યકણિકા, બાલમુકુન્દ દવે
સમજી જાજે સાનમાં, મન બાંધી લેજે તોલ,
હોય ઈશારા હેતના, એના ના કંઈ વગડે ઢોલ !
-બાલમુકુન્દ દવે
Permalink
October 28, 2005 at 5:28 PM by ધવલ · Filed under ગઝલ, હરજીવન દાફડા
વારા ફરતી વારામાંથી નીકળવું છે
મારે આ જન્મારામાંથી નીકળવું છે
જન્મોથી હું એની અંદર જકડાયો છું,
ઇચ્છાઓના ભારામાંથી નીકળવું છે;
તેથી સઘળું જગના ચરણે અર્પણ કીધું,
મારે તારા-મારામાંથી નીકળવું છે;
કાયમ શાને જન્મ-મરણના ભયમાં રહેવું?
સંસારી આ ધારામાંથી નીકળવું છે;
સદીઓથી એમાં ને એમાં સપડાયો છું
ઇચ્છાઓના ભારામાંથી નીકળવું છે
કાળી ભમ્મર ખાઇ તરફ સરકાવે છે એ
જગની જર્જર ધારામાંથી નીકળવું છે
કોઇ મમતના માળા બાજુ ખેંચ્યા ના કર
મારે તારા-મારામાંથી નીકળવું છે
અજવાળાના સ્વામી થોડો ટેકો કરજો
ભીતરના અંધારામાંથી નીકળવું છે
– હરજીવન દાફડા
(સંપૂર્ણ ગઝલ માટે આભાર, નીરજ મહેતા અને જનક દેસાઈ. નીચે કોમેંટ જુઓ.)
Permalink
October 26, 2005 at 4:03 PM by ધવલ · Filed under ગઝલ, ભગવતીકુમાર શર્મા
ઉઘાડાં દ્વાર છોડીને ગમે ત્યારે હું ચાલ્યો જઈશ;
જગતથી મુખ મરોડીને ગમે ત્યારે હું ચાલ્યો જઈશ.
કિનારો હોય કે મઝધાર મારે શો ફરક પડશે ?
ડુબાડી જાતે હોડીને ગમે ત્યારે હું ચાલ્યો જઈશ.
હું માયામાં ઘણો જકડાયેલો છું, પણ વખત આવ્યે,
બધા તંતુઓ છોડીને ગમે ત્યારે હું ચાલ્યો જઈશ.
-ભગવતીકુમાર શર્મા
Permalink
October 26, 2005 at 3:51 PM by ધવલ · Filed under બેફામ, શેર
મને ઓ કલ્પનાનાં ઉડ્ડયનની દાદ તો આપો,
કે મેં પિંજર મહીં હોવા છતાં પાંખો પ્રસારી છે !
-બેફામ
Permalink
October 25, 2005 at 9:41 AM by ધવલ · Filed under ગીત, રમેશ પારેખ
ગઢને હોંકારો તો કાંગરાય દેશે,
પણ ગઢમાં હોંકારો કોણ દેશે ?
રાણાજી, તને ઉંબરે હોંકારો કોણ દેશે?
આઘેઆઘેથી એને આવ્યાં છે કહેણ,
જઈ વ્હાલમશું નેણ મીરાં જોડશે,
હવે તારો મેવાડ મીરાં છોડશે.
-રમેશ પારેખ
Permalink
October 22, 2005 at 11:53 PM by ધવલ · Filed under ગીત, ચંદ્રકાન્ત શેઠ
ક્યાંક ઊઘડતું આવે અંતર,
ક્યાંક ઓસરી જાય !
બે આંખોમાં કંઈ કંઈ આવે,
કંઈ કંઈ ચાલી જાય !
ક્યાંક કશું પકડાતું આવે,
ક્યાંક છૂટતું જાય.
-ચંદ્રકાંત શેઠ
Permalink
October 21, 2005 at 10:21 AM by ધવલ · Filed under ગઝલ, મનોજ ખંડેરિયા
પકડો કલમ ને કોઈ પળે એમ પણ બને
આ હાથ આખેઆખો બળે એમ પણ બને
જ્યાં પહોંચવાની ઝંખના વર્ષોથી હોય ત્યાં
મન પહોંચતાં જ પાછું વળે એમ પણ બને
એવું છે થોડું : છેતરે રસ્તા કે ભોમિયા ?
એક પગ બીજા ને છળે એમ પણ બને
જે શોધવામાં જિંદગી આખી પસાર થાય
ને એ જ હોય પગની તળે એમ પણ બને
તું ઢાળ ઢોળિયો : હું ગઝલનો દિવો કરું
અંધારું ઘરને ઘેરી વળે એમ પણ બને
-મનોજ ખંડેરિયા
Permalink
October 20, 2005 at 7:42 PM by ધવલ · Filed under કિસન સોસા, ગીત
એવા વળાંક પર હવે ઊભો છે કાફલો
અહીંથી જવાય રણ તરફ, અહીંથી નદી તરફ
અહીંથી હું શ્વેત શ્વેત કંઈ સ્વપ્ને લચી શકું
અહીંથી હું અંધકારની ખીણે ખરી શકું
અહીંથી હું ભવ તરી શકું -અહીંથી ડૂબી શકું
અહીંથી જવાય ક્ષણ તરફ, અહીંથી સદી તરફ
અહીંથી જવાય રણ તરફ, અહીંથી નદી તરફ
અહીંથી ઉમંગ ઊડતા અવસરમાં જઈ વસું
કે કાળમીંઢ વેદનાના દરમાં જઈ વસું
અહીંથી હું કબ્રમાં કે પછી ઘરમાં જઈ વસું
અહીંથી જવાય હમણાં-તરફ, અહીંથી કદી-તરફ
અહીંથી જવાય રણ તરફ, અહીંથી નદી તરફ …
-કિસન સોસા
Permalink
October 18, 2005 at 11:58 PM by ધવલ · Filed under અછાંદસ, દુષ્યન્ત કુમાર
જા તારા સપના મોટા થાય.
લાગણીઓના ખોળામાંથી ઉતરીને
જલ્દી જમીન પર ચાલતાં શીખે.
ચાંદ-તારા જેવી અપ્રાપ્ય ઊંચાઈઓને માટે
રીસાતા જીદ કરતા શીખે.
હસે
મલકાય
ગાય.
દરેક દીવાનું તેજ જોઈને લલચાય,
પોતાની આંગળી દઝાડે.
પોતાના પગ પર ઊભા રહે.
જા તારા સપના મોટા થાય.
-દુષ્યંતકુમાર
હિન્દીના મોટા ગજાના કવિ દુષ્યંતકુમારની આ કવિતા મારી અતિપ્રિય કવિતાઓમાંથી એક છે. એ વાચકને આશીર્વાદ આપવાને બદલે સીધા સપનાઓને આશીર્વાદ આપે છે ! સપનાના મોટા થવાની ઘટના આખી જીંદગી ચાલ્યા જ કરે છે. અને ખરેખર જોઈએ તો જીંદગી સપનાના સરવાળાથી વધારે છે પણ શું ?
મૂળ કવિતા एक आशीर्वाद ‘કાવ્યાલય’ પર ઉપલબ્ધ છે.
Permalink
October 17, 2005 at 11:55 PM by ધવલ · Filed under અછાંદસ, આદિલ મન્સૂરી
હા કબૂલ્યું ગુપ્તચર છું હું,
નામ બદલી
મૌનના કાળાં રહસ્યો પામવા
ભટકું અહીં
હું છગ્નવેશે.
છંદના ખંડેરમાં બેસું કદી
બાવો બની,
લયની સૌ ભઠિયારગલીઓમાં
સદા ભૂખ્યાનો કરતો ડોળ
રખડું.
હાઈકુના સત્તરે અક્ષર મહીં
સંકેત કરતો,
ફૂંક મારે દઉં ગઝલના કાનમાં.
એકેક ચપટા શબ્દના પોલાણને,
અંદર જઈ જોઉં તપાસું,
સહેજ પણ શંકા જો આવે કોઈને તો
અર્થના નકશાઓ ચાવી જાઉં.
હા કબૂલ્યું ગુપ્તચર છું હું.
-‘આદિલ’ મન્સૂરી
Permalink
October 17, 2005 at 11:27 PM by ધવલ · Filed under અછાંદસ, સદાશિવ વ્યાસ
તમે જેને
કાફલો કહો છો
એ તો ખરેખર –
ભૂલા પડેલા
માણસોનું ટોળું છે.
-સદાશિવ વ્યાસ
Permalink
October 15, 2005 at 1:34 PM by ધવલ · Filed under ગીત, સુરેશ દલાલ
મંદિર સાથે પરણી મીરાં, રાજમહેલથી છૂટી રે
કૃષ્ણ નામની ચૂડી પહેરી, માધવની અંગૂઠી રે
અરધી રાતે દરશન માટે આંખ ઝરુખે મૂકી રે
મીરાં શબરી જનમજનમની, જનમજનમથી ભૂખી રે
તુલસીની આ માળા પહેરી, મીરાં સદાની સુખી રે
શ્યામ શ્યામનો સૂરજ આભે, મીરાં સૂરજમુખી રે !
કાળી રાતનો કંબલ ઓઢી, મીરાં જાગે સૂતી રે
ઘાયલ કી ગત ઘાયલ જાણે : જગની માયા જૂઠી રે
-સુરેશ દલાલ
Permalink
October 13, 2005 at 12:34 PM by ધવલ · Filed under મુક્તક, રમેશ પારેખ
પ્રસંગની શૂન્યતા જ પ્રસંગ લાગતી રહે
સ્વપ્ન ટૂટતા રહે ને આંખ જાગતી રહે
બારીઓ ખૂલે નહીં ને ભીંત ફરફરે નહીં
અને વસંતના પવનની ફાંસ વાગતી રહે
-રમેશ પારેખ
Permalink
October 12, 2005 at 3:56 PM by ધવલ · Filed under ગઝલ, ભરત વિંઝુડા
સતત ઘડિયાળના કાંટા ફર્યા તે ગૌણ બાબત છે
પળોના મુડદાં ટપટપ ખર્યા તે ગૌણ બાબત છે
છે બાબત બંધ મુઠ્ઠીથી ટપકતાં ઝાંઝવાઓની
હથેળીમાં કંઈ રણ વિસ્તર્યા તે ગૌણ બાબત છે
ઝીલી લે છે કે નહીં વાતાવરણ પડઘા અવાજોના
ખીણો કંપી, પહાડો થરથર્યા તે ગૌણ બાબત છે
તમે ક્યા કારણોસર સાંભર્યા તે મુખ્ય બાબત છે
અચાનક-અણઅચાનક સાંભર્યા તે ગૌણ બાબત છે
ખરેખર મોરમાં આશ્ચર્ય જેવું હોય તો -ટહુકો,
ને એના કેટલાં પીછાં ખર્યાં તે ગૌણ બાબત છે.
-ભરત વિંઝુડા
Permalink
October 11, 2005 at 2:52 PM by ધવલ · Filed under ગઝલ, દિનેશ દેસાઈ
હાથમાં અકબંધ દરિયા સાત છે,
તે છતાં ભરતી અમારી ઘાત છે.
જોઈ લીધા કૈંક તોફાનો અમે,
દિલ અમારું ખારવાની જાત છે.
રેતનું ઘર આખરે ડૂબી જશે,
મોજદરિયા રોજનો આઘાત છે.
રક્તની ટશરો પછી તો ફૂટશે,
ક્યાં ઉઝરડાની હવે ઓકાત છે.
રાખમાં તણખો બનીને જીવશે,
આગના પડખે ઠરેલી વાત છે.
-દિનેશ દેસાઈ
Permalink
October 10, 2005 at 7:32 PM by ધવલ · Filed under ગીત, મકરન્દ દવે
ગમતું મળે તો અલ્યા, ગૂંજે ન ભરીયે
ને ગમતાંનો કરીએ ગુલાલ.
આડા દે આંક એ તો ઓશિયાળી આંગળી,
પંડમાં સમાય એવી પ્રીતિ તો પાંગળી,
સમદરની લ્હેર લાખ સૂણી ક્યાંય સાંકળી?
ખાડા ખાબોચિયાને બાંધી બેસાય, આ તો વરસે ગગનભરી વ્હાલ.
ગમતાંનો કરીએ ગુલાલ.
ગાંઠે ગરથ બાંધી ખાટી શું જિંદગી ?
સરીસરી જાય એને સાચવશે કયાં લગી?
આવે તે આપ કરી પળમાં પસંદગી,
મુઠ્ઠીમાં રાખતાં તો માટીની પાંદડી ને વેર્યે ફોરમનો ફાલ.
ગમતાંનો કરીએ ગુલાલ.
આવે મળ્યું તે દઈશ આંસુડે ધોઈને,
ઝાઝેરું જાળવ્યું તે વ્હાલેરું ખોઈને,
આજ પ્રાણ જાગે તો પૂછવું શું કોઈને?
માધવ વેચતી વ્રજનારી સંગ તારાં રણકી ઊઠે કરતાલ !
ગમતાંનો કરીએ ગુલાલ.
ગમતું મળે તો અલ્યા, ગૂંજે ન ભરીયે
ને ગમતાંનો કરીએ ગુલાલ.
-મકરંદ દવે
Permalink
October 8, 2005 at 12:03 PM by ધવલ · Filed under દલપતરામ
શિયાળે શીતળ વા વાય પાન ખરે ઘઉં પેદા થાય;
પાકે ગોળ કપાસ કઠોળ, તેલ ધરે ચાવે તંબોળ.
ધરે શરીરે ડગલી શાલ, ફાટે ગરીબ તણા પગ ગાલ;
ઘટે દિવસ ઘણી મોટી રાત, તનમાં જોર મળે ભલી ભાત.
ઉનાળે ઊંડા જળ જાય, નદી સરોવર જળ સુકાય;
પામે વનસ્પતિ સૌ પાન, કેસૂડાં રૂડાં ગુણવાન.
સારા હોજ ફુવારા બાગ, પ્યારા ચંદન પંખા લાગ;
બોલે કોયલ મીઠાબોલ, તાપ પડે તે તો વણ તોલ.
ચોમાસું તો ખાસું ખૂબ, દીસે દુનિયા ડૂબાડૂબ;
લોક ઉચ્ચારે રાગ મલાર, – ખેતર વાવે ખેતીકાર.
ચંપા ચમેલી જૂઈ જાય, ફૂલ ગુલાબ ભલા ફુલાય;
છત્રી ચોમાસે સુખ માટ, ચાખડીઓ હીંડોળાખાટ.
-દલપતરામ
અહીં અમેરિકા આવીને fall, autumnના ચક્કરમાં ભારતીય ઋતુઓ ભૂલી જવાય છે. વળી, અહીં ચોમાસા જેવી તો ઋતુ જ નથી. બારેમાસ વરસાદ પડે રાખે. અહીં એક અમેરીકન દોસ્તને સમજાવતો’તો કે ચોમાસું શું ચીજ છે. બિચારાને માનવામા આવે જ નહીં કે ગુજરાતમાં માત્ર ચાર જ મહીના વરસાદ પડે અને બાકીના આઠ મહીના તદ્દન કોરા ! રોજે રોજ હવામાનના સમાચાર જોઈને જીવતા લોકોને કેમ કરીને સમજાવવું કે અમને અઠ્યાવીસ વરસ લગી કદી હવામાનના સમાચાર સાંભળવાની જરુર લાગેલી જ નહીં !
Permalink
October 6, 2005 at 3:51 PM by ધવલ · Filed under અછાંદસ, સુરેશ દલાલ
મારે કવિતા લખવી નથી.
મારે તો લખવો છે કાગળ
-સરનામા વિનાનો,
મારા નામ વિનાનો !
તું યાદ આવે છે એટલે
હું કાગળ લખતો નથી.
હું કશુંક ભૂલવા માંગુ છું
એટલે કાગળ લખું છું.
-સુરેશ દલાલ
Permalink
October 5, 2005 at 5:46 PM by ધવલ · Filed under સાહિત્ય સમાચાર
ગુજરાતી સાહિત્ય પરિષદ આ વર્ષે સો વર્ષ પૂરા કરે છે એ અવસરે આરપાર મેગેઝીને આ વખતના અંકમાં પરિષદના ભૂતકાળ, વર્તમાન અને ભાવિ પર કેટલાંક વાંચવા ને વિચારવા યોગ્ય લેખો પ્રગટ કર્યા છે. પરિષદના ઈતિહાસ પરનો લેખ ખાસ વાંચવાલાયક છે. પરિષદનું રાજકારણ મનને દુ:ખે છે. સાહિત્ય એ જનમાનસનુ પ્રતિબિંબ છે, એમ પરિષદએ આપણા સાહિત્યકારોનું જ પ્રતિબિંબ છે.
Permalink
October 5, 2005 at 10:48 AM by ધવલ · Filed under અરવિંદ ભટ્ટ, ગીત
વાત વર્ષોની જર્જર પુરાણી હતી, એક રાજા હતો એક રાણી હતી,
સાવ ઈતિહાસથીયે અજાણી હતી, એક રાજા હતો એક રાણી હતી.
મેં અમસ્તી લખેલી કથાના સહુ પાત્ર સાચાં મળે છે તો હું શું કરું ?
કોના હોવાની ઘટના કહાણી હતી ? એક રાજા હતો એક રાણી હતી.
એક અવસ્થા હતી, ફૂલકન્યા હતી, તીરની સાથે છોડેલ ચિઠ્ઠી હતી,
ઊડતી એક ઘોડી પલાણી હતી, એક રાજા હતો એક રાણી હતી.
કે, ઝઝૂમ્યું હતું કોણ છેવટ સુધી શેરમાટીમા સપનાની સામે સતત ?
કોની વંશાવેલી ધૂંળ-ધાણી હતી? એક રાજા હતો એક રાણી હતી.
શાપ લાગ્યો હતો એક પળનો અને યુગ પથ્થર થઈને વિતાવ્યા હતા,
તોય વરદાન જેવી જ વાણી હતી, એક રાજા હતો એક રાણી હતી.
-અરવિંદ ભટ્ટ
Permalink
October 4, 2005 at 11:25 PM by ધવલ · Filed under પ્રાર્થના, હરિહર ભટ્ટ
એક જ દે ચિનગારી, મહાનલ !
એક જ દે ચિનગારી.
ચકમક લોઢું ઘસતાં ઘસતાં ખરચી જિંદગી સારી
જામગરીમાં તણખો ન પડ્યો, ન ફળી મહેનત મારી
મહાનલ… એક દે ચિનગારી…
ચાંદો સળગ્યો, સૂરજ સળગ્યો, સળગી આભઅટારી
ના સળગી એક સગડી મારી, વાત વિપતની ભારી
મહાનલ… એક દે ચિનગારી…
ઠંડીમાં મુજ કાયા થથરે, ખૂટી ધીરજ મારી
વિશ્વાનલ ! હું અધિક ન માગું, માગું એક ચિનગારી
મહાનલ… એક દે ચિનગારી…
-હરિહર ભટ્ટ
Permalink
October 3, 2005 at 3:50 PM by ધવલ · Filed under ગઝલ, મનહરલાલ ચોકસી
ઝોલે ચઈડું મન પછી ઊંઈઘું નહીં,
કામ હારું કોઈ પણ કઈરું નહીં.
ઓટલા ડા’પણની ડાળે હ્ળવળ્યા,
હાવ હારું કોઈ પણ હમજ્યું નહીં.
એક હેરીમાં ઉત્તું સપનું સરસ,
પણ કોઈના ધ્યાનમાં આઈવું નહીં.
કૂતરાની જેમ હઉ ભાગી ગિયા,
કે મહાણે કોઈ પણ થોઈભું નહીં.
લો, જુઓ આવી ગિયો છું બારણે,
ઢોરને ખીલા વિના ચાઈલું નહીં.
માણહાઈ ચેહ પર જોઈ છતાં,
ચૂપ થઈ બેહી રિયા, બોઈલું નહીં.
-મનહરલાલ ચોકસી
વરસો પહેલા વાચેલી આ ગઝલ થોડા દિવસ પર ફરીથી અચાનક યાદ આવી ગઈ. સૂરતી ભાષાનો ગઝલમાં ઉપયોગ સૂરતના માનીતા કવિ સ્વ.મનહરલાલ ચોકસીનો અનોખો પ્રયોગ છે. આજે એમના નામ આગળ સ્વ. લગાડવું પડે છે એ દુ:ખની ઘટના છે.
આ ગઝલનો લો, જુઓ… વાળો શેર મારો અત્યંત પ્રિય શેર છે. આ શેર અમે મિત્રો કોલેજકાળ દરમ્યાન ઘણીવાર ટાંકતા. સૂરતી ભાષાનો પ્રયોગ અહીં વિશેષ અર્થ ઉપસાવે છે. ગઝલમાં સૂરતીપણું માત્ર ભાષા સુધી જ સીમિત નથી. સમગ્ર ગઝલ જ સૂરતી સ્વભાવનું પ્રતિબિંબ પાડે છે.
આ ગઝલ પ્રેમપૂર્વક શોધી આપવા માટે કવિમિત્ર વિવેકનો ખાસ આભાર !
Permalink
October 2, 2005 at 12:43 AM by ધવલ · Filed under મુક્તક, શેખાદમ આબુવાલા
મુહોબ્બતના સવાલોના કોઇ ઉત્તર નથી હોતા,
અને જે હોય છે તે એટલા સધ્ધર નથી હોતા;
મળે છે કોઇ એક જ પ્રેમીને સાચી લગન દિલની,
બધાયે ઝેર પીનારા કંઇ શંકર નથી હોતા.
– શેખાદમ આબુવાલા
Permalink
October 1, 2005 at 9:53 AM by ધવલ · Filed under અખિલ શાહ, અછાંદસ
પળોની લડાઈમાં મરતા જતા નગરનો સાક્ષી છું.
આ માટી મારો શ્વાસ છે,
અહીં મારો જીવ ગભરાશે.
ઘૂંટાયેલા અવિશ્વાસથી જન્મેલી શૂન્યતાનો સાક્ષી છું.
તારા હાથે મને ઘડ્યો છે,
તારા હાથે હું તૂટી જઈશ.
સૂનકાર સાગરમાં રખડતા તોફાનોનો સાક્ષી છું.
મોજાઓનું તાંડવ મારો મદ છે,
એ મારા સૌથી ચિર સાથી બનશે.
ટેરવે ઉગેલી વેલના ગુલાબી ફૂલનો સાક્ષી છું.
સ્પર્શ મારી લત છે,
એ મારી તરસ બનશે.
-અખિલ શાહ
Permalink
September 30, 2005 at 5:27 PM by ધવલ · Filed under ગઝલ, હર્ષ બ્રહ્મભટ્ટ
આજે માણો હર્ષ બ્રહ્મભટ્ટની આ ખૂમારીપૂર્ણ ગઝલ.
અમે રાખમાંથીયે બેઠા થવાના,
જલાવો તમે તોયે જીવી જવાના.
ભલે જળ ન સીંચો તમે તે છતાંયે,
અમે ભીંત ફાડીને ઊગી જવાના.
ધખો તમતમારે ભલે સૂર્ય માફક,
સમંદર ભર્યો છે, ન ખૂટી જવાના.
ચલો હાથ સોંપો, ડરો ન લગીરે,
તરી પણ જવાના ને તારી જવાના.
અમે જાળ માફક ગગન આખું ઝાલ્યું,
અમે પંખી એકે ન ચૂકી જવાના !
Permalink
September 29, 2005 at 12:56 PM by ધવલ · Filed under ઈન્ટરનેટ પર ગુજરાતી, સાહિત્ય સમાચાર
ઘણા વખતથી વેબ ઉપર એક ગુજરાતી શબ્દકોશ હોય તો કેવુ સરસ એવી ઈચ્છા હતી. આજે શ્રી રતિલાલ ચંદરયાની વેબસાઈટથી આ સપનુ સાકાર થાય છે. ગુજરાતી લેક્સીકોન વેબસાઈટનું નામ ભલે અંગ્રેજી હોય પણ એ ઈંટરનેટ પર ગુજરાતી ભાષાની વૃધ્ધિમાં એક સિમાચિહ્ન બની રહેશે.
અહીં ગુજરાતીથી ગુજરાતી, ગુજરાતીથી અંગ્રેજી અને અંગ્રેજીથી ગુજરાતી એમ ત્રણ પ્રકારના શબ્દકોશ ઉપરાંત વિરોધી શબ્દો, સમાનર્થી શબ્દો અને રુઢિપ્રયોગો પણ ઉપલબ્ધ છે. હું પોતે રતિલાલ ચંદરયા કે ચંદરયા ફાઉંડેશન વિષે વધારે જાણતો નથી. એમના આ કામ માટે ગુજરાતી ભાષા અને ગુજરાતીઓ તરફથી એમનો ખાસ આભાર.
સોનામા સુગંધ જેવી વધારાના આનંદની વાત એ છે કે આ વેબસાઈટ યુનિકોડનો ઉપયોગ કરીને બનાવેલી છે. ગુજરાતીનો ઈંટરનેટ પર પ્રસાર કરવો હોય તો યુનિકોડ અપનાવવું એ પાયાની જરૂરિયાત છે. ( આ બ્લોગ પણ આપ યુનિકોડમાં જ વાંચી રહ્યા છો.) યુનિકોડ વિષે વધારે ફરી કયારેક.
ફરીથી, આ સુંદર કામ કરવા માટે રતિલાલ ચંદરયા અને ચંદરયા ફાઉંડેશનને અભિનંદન.
Permalink
September 27, 2005 at 7:55 PM by ધવલ · Filed under ગઝલ, જયન્ત પાઠક
રમતાં રમતાં લડી પડે ભૈ, માણસ છે;
હસતાં હસતાં રડી પડે ભૈ, માણસ છે.
પહાડથીયે કઠ્ઠણ મક્કમ માણસ છે;
દડદડ દડદડ દડી પડે ભૈ, માણસ છે.
ચંદર ઉપર ચાલે ચપચપ, માણસ છે;
ને બે ડગલે ખડી પડે ભૈ, માણસ છે.
સૂર્યવંશીનો પ્રતાપ એનો, માણસ છે;
ભરબપ્પોરે ઢળી પડે ભૈ, માણસ છે.
પૂજાવા ઝટ થયા પાળિયા, માણસ છે;
ટાણે ખોટ્યું પડે, પડે ભૈ, માણસ છે.
-જયંત પાઠક
Permalink
September 26, 2005 at 10:53 PM by ધવલ · Filed under નયન દેસાઈ, ભગવતીકુમાર શર્મા, શેર, સંકલન
સૂની પડેલી સાંજને સમજવા મથતા મારા પ્રિય ત્રણ શેર પ્રસ્તૃત છે.
એક પડછાયો પીધો તેનો નશો છે લોહીમાં,
આમ બસ હર એક સાંજો લડખડતી જાય છે.
-નયન દેસાઈ
ઉદાસી આ સૂરજની આંખે ચડી છે,
તમારા વિના સાંજ ડૂસકે ચડી છે.
-ભગવતીકુમાર શર્મા
બોલ મારા આ જનમના ને તે જનમના ભાગિયા,
કોણ ઉમ્બર પર અધૂરી સાંજ આ નાખી ગયું.
-નયન દેસાઈ
(વધારાની માણવા જેવી હકીકત એ છે કે બન્ને કવિ મારા શહેર સૂરતના છે! )
Permalink
September 23, 2005 at 12:08 PM by ધવલ · Filed under ગઝલ, મુકુલ ચૉકસી
સામેનો રથ આ વાતથી અણજાણ પણ નથી;
કે મારી પાસે એક્કે ધનુષ-બાણ પણ નથી.
વિસ્તરતી ચાલે મારી ક્ષિતિજો આ દૂર.. દૂર..
ને આમ કોઈ જાતનું ખેંચાણ પણ નથી.
માટે તો અર્થહીન આ ઊભા રહ્યા છીએ,
ત્યજવું નથી, ને કાયમી રોકાણ પણ નથી.
સંપૂર્ણ શાંતિ કેવી રીતે સંભવી શકે!
કર્ફ્યુ નખાય એટલું રમખાણ પણ નથી.
-મુકુલ ચોકસી
Permalink
September 22, 2005 at 7:26 PM by ધવલ · Filed under ગઝલ, નીતિન વડગામા
વાત કયાં ક્યારેય પૂરી થાય છે?
– ને અચાનક સાંજ ઢળતી જાય છે.
આયખાનો અર્થ આરંભાય છે,
– ને અચાનક સાંજ ઢળતી જાય છે.
બે’ક અક્ષર ધૂંધળા વંચાય છે,
– ને અચાનક સાંજ ઢળતી જાય છે.
દ્રશ્ય આછું-પાતળું ઝિલાય છે,
– ને અચાનક સાંજ ઢળતી જાય છે.
ક્યાં કિનારો સહેજ પણ દેખાય છે,
– ને અચાનક સાંજ ઢળતી જાય છે.
માંડ ચપટીક મર્મ પણ સમજાય છે,
– ને અચાનક સાંજ ઢળતી જાય છે.
એમ જર્જર જાત સંકેલાય છે,
– ને અચાનક સાંજ ઢળતી જાય છે.
-નીતિન વડગામા
Permalink
September 22, 2005 at 12:04 AM by ધવલ · Filed under અછાંદસ, આર.એસ.દૂધરેજિયા
હું રોજ તારા પ્રેમપત્રો
સળગાવવા માટે
બાકસ ખોલું છું,
પણ
દરેક વખતે તેમાંથી
પતંગિયું નીકળે છે
અને હું
પત્રો સળગાવવાનું માંડી વાળું છું.
-આર.એસ.દૂધરેજિયા
Permalink
September 21, 2005 at 11:39 PM by ધવલ · Filed under મુક્તક, સાબિર વટવા
પ્રાણતરસ્યા રણની ચીસો સાંભળી,
ઝાંઝવાઓએ એ અજબ યુક્તિ કરી:
એક તરફ છિપાઈ ગઈ રણની તૃષા
જળ-વલખતા મૃગને પણ મુક્તિ મળી.
-‘સાબિર’ વટવા
(“ધ્રૂજતી પ્યાલી”)
Permalink
September 19, 2005 at 2:24 PM by ધવલ · Filed under મુક્તક, રમેશ પારેખ
આ હાથ અને હાથમાં કાગળનું રણ સફેદ
અહીં ઝાંઝવાં, મુકામ, તૃષા ને હરણ સફેદ
કઈ વેદનાએ શોષી લીધાં એનાં યે રુધિર
કે છે તો છે વસંતમાં ગુલમ્હોર પણ સફેદ
– રમેશ પારેખ
Permalink
September 19, 2005 at 2:22 PM by ધવલ · Filed under મુક્તક, રમેશ પારેખ
ચીંધીને આંગળી તરસો હરણને દોડતું રાખે
દિશાઓ રેતી રેતી થઈને રણને દોડતું રાખે
બરફની કેડીએ નીકળે છે સૂરજ શોધવા જળને
બીજું છે કોણ જે એના કિરણને દોડતું રાખે
– રમેશ પારેખ
Permalink
September 16, 2005 at 5:09 PM by ધવલ · Filed under ગીત, મૂકેશ જોષી
ખોટું ન લાગે તો વાત એક કહું
હું થોડા દિવસ હવે તારામાં રહું?
કામમાં હશે તો હું વાત નહીં માંડું
મૌનમાંય કોઈ દી ના છાંટા ઉડાડું
સમણાંનો કાયદોય હાથમાં ન લઉં… હું થોડા દિવસ…
કોણ જાણે હિમશી એકલતા જામી
વૈદો કહે છે: હૂંફની છે ખામી
કહે છે તારામાં લાગણી છે બહુ… હું થોડા દિવસ …
રોજ એક ઈચ્છા જો સામે મળે છે
આંખોમાં ભીનું થઈ નામ ટળવળે છે
તારામાં તારાથી આગળ નહીં જઉં… હું થોડા દિવસ …
રસ્તામાં પાથરેલ કાંટા જો મળશે
મારી હથેળી પછી પગ તારો પડશે
વેદનાનો ભાર હું એકલો જ સહું… હું થોડા દિવસ…
કહેણ મોસમનું કોઈ મને ભાવતું નથી,
મને સાચકલે મારામાં ફાવતું નથી.
આમ ટીપાની ધાર બની ક્યાં સુધી વહું?… હું થોડા દિવસ…
-મૂકેશ જોશી
આ કવિ વિષે હું કાંઈ જાણતો નથી. આ કવિતા વાંચ્યા પહેલા એમનુ નામ પણ સાંભળ્યું નહોતું. પણ એક જ કવિતા વાંચી ને અઢળક ઓળખાણ થઈ ગઈ ! સચ્ચાઈના રણકાથી છલકાતું પ્રેમની આવશ્યકતાનું આ સુંદર ગાન પહેલી નજરે જ દીલમાં વસી જાય એવું છે.
Permalink
September 15, 2005 at 10:38 AM by ધવલ · Filed under ગઝલ, રાજેન્દ્ર શુક્લ, સાહિત્ય સમાચાર
કવિશ્રી રાજેન્દ્ર શુક્લની સઘળી ગઝલોનો સંગ્રહ ‘ગઝલ-સંહિતા'(5 ભાગમાં) તાજેતરમાં પ્રગટ થયો છે. 25 વર્ષના ગાળા પછી એમની કૃતિઓ ગુજરાતી ગઝલના ચાહકોને માણવા મળશે. આ વિરલ અવસરે એમની જ એક ગઝલ પ્રસ્તુત છે.
કીડી સમી ક્ષણો….રાજેન્દ્ર શુકલ
કીડી સમી ક્ષણોની આ આવજાવ શું છે?
મારું સ્વરૂપ શું છે, મારો સ્વભાવ શું છે?
ઋતુઓનો રંગ શું છે, ફૂલોની ગંધ શું છે?
લગની, લગાવ, લહરો, આ હાવભાવ શું છે?
લયને ખબર નથી કૈં, આકાર પણ અવાચક,
શું છે રમત પવનની, ડાળીનો દાવ શું છે?
પર્વતને ઊંચકું પણ પાંપણ ન ઊંચકાતી,
આ ઘેન જેવું શું છે, આ કારી ઘાવ શું છે?
પાણીની વચ્ચે પ્રજળે, કજળે કળીકળીમાં,
એનો ઈલાજ શું છે, આનો બચાવ શું છે?
ચિંતા નથી કશી પણ નમણાં નજૂમી કહી દે,
હમણાં હથેળી માંહે આ ધૂપછાંવ શું છે?
‘ગઝલ-સંહિતા’ મેળવવા માટે સંપર્ક : સહ્યદય પ્રકાશન, 714, આનંદમંગલ-3, ડોકટર હાઉસ સામેની ગલી, આંબાવાડી, અમદાવાદ-380 006 (ફોન: 79-2686 1764, 98984-21234 ) મૂલ્ય રૂ.300. (આભાર : પંચમ શુક્લ)
Permalink
September 14, 2005 at 10:21 AM by ધવલ · Filed under અમૃત ઘાયલ, મુક્તક
જીવન જેવું જીવું છું, એવું કાગળ પર ઉતારું છું;
ઉતારું છું, પછી થોડું ઘણું એને મઠારું છું.
તફાવત એ જ છે, તારા અને મારા વિષે, જાહિદ!
વિચારીને તું જીવે છે, હું જીવીને વિચારું છું.
– અમૃત ‘ઘાયલ’
Permalink
September 13, 2005 at 1:01 PM by ધવલ · Filed under ગીત, લાભશંકર ઠાકર
જ લ ભીં જે લી
જો બ ન વં તી
લથબથ ધરતી
અં ગ અં ગ થી
ટપકે છે કૈં
રૂપ મનોહર !
ને તડકાનો
ટુવાલ ધોળો
ફરી રહ્યો છે
ધીમે ધીમે;
યથા રાધિકા
જમુનાજલ માં
સ્નાન કરીને
પ્ર સ ન્ન તા થી
રૂપ ટપકતા
પારસ – દેહે
વસન ફેરવે
ધીરે ધીરે !
જોઈ રહ્યો છે
પરમ રૂપના
ઘૂંટ ભરંતો
શું મુજ શ્યામલ
નેનન માંહે
છુપાઈને એ
કૃષ્ણકનૈયો ?
– લાભશંકર ઠાકર
Permalink
September 13, 2005 at 12:06 PM by ધવલ · Filed under બ્લોગજગત
આ અઠવાડીયે નવો ગુજરાતી બ્લોગ શરું કર્યો છે – કાઠિયાવાડી ભાઈએ. એમનું સરનામું છે – kathiawadi.blogspot.com. એમના બ્લોગ પર લગીર લટાર મારજો.
એમના પોતાના કહેવા મુજબ –
“જો કે ગુજરાતી સાહિત્ય માં મારી ચાંચ બહુ ડુબતી નથી! આથી, આ બ્લોગ મોટે ભાગે, મેં ગુજરાત માં વીતાવેલી જિંદગી અને ગુજરાત ને લાગતા વળગતા વિષયો ઉપર મારા વીચારો નું પ્રતીબિંબ હશે. હું મોરબી માં જન્મ્યો અને મોટો થયો છું. છેલ્લા આઠ થી નવ વર્ષ થી હું મોટે ભાગે મોરબી (અને ગુજરાત) ની બહાર જ રહ્યો છું. ગુજરાત મને ખુબ ગમે છે, જો કે દુઃખ પણ થાય છે જ્યારે ગુજરાત ને અમુક ક્ષેત્રો માં બીજા રાજ્યો કરતા પાછળ મહસુસ કરું છું.”
આજનો પોસ્ટ જોતા લાગે છે કે એ ખરે જ દીલથી લખે છે. અને ગુજરાતની બહાર રહેવા છતા ગુજરાત માટે એમનું દીલ દુ:ખે છે. આ બ્લોગ ગુજરાતી બ્લોગ-જગતનો પહેલો personal બ્લોગ છે, એ ભાવે તેવી વાત છે.
આ પરાણે મીઠા લાગે તેવા ‘કડવા કાઠિયાવાડી’નુ ગુજરાતી બ્લોગ-જગતમા સ્વાગત !
Permalink
September 11, 2005 at 5:55 PM by ધવલ · Filed under ગીત, સુરેશ દલાલ
લીલ લપાઈને બેઠી જળને તળિયે;
સૂર્યકિરણને એમ થયું કે લાવ જઈને મળિયે !
કંપ્યું જળનું રેશમપોત;
કિરણ તો ઝૂક્યું થઈ કપોત.
વિધવિધ સ્વરની રમણા જંપી નીરવની વાંસળીએ !
હળવે ઊતરે આખું વ્યોમ;
નેણને અણજણી આ ભોમ.
લખ લખ હીર ઝળકે ભીના તૃણ તણી આંગળીએ !
– સુરેશ દલાલ
Permalink
September 11, 2005 at 5:53 PM by ધવલ · Filed under બ્લોગજગત
આ નવું સરનામું બુકમાર્ક કરવાનું ભૂલશો નહીં !
આ બ્લોગ મારી પોતાની વેબ-સાઈટ પર ખસેડવાથી બ્લોગની બેકઅપ નકલ રાખવાનું મારા માટે સરળ બનશે.
એટમ ફીડનું સરનામુ પણ બદલાશે, એ પણ ( જો આપ RSS વાપરતા હો તો ) બદલી નાખશો : www.dhavalshah.com/layastaro/atom.xml
નવા સરનામા સિવાય બ્લોગમા બીજો કોઈ ખાસ ફેરફાર નથી.
Permalink
September 9, 2005 at 7:03 PM by ધવલ · Filed under ગીત, વેણીભાઈ પુરોહિત
ઊનાં રે પાણીનાં અદભુત માછલાં –
એમાં આસમાની ભેજ,
એમાં આતમાનાં તેજ :
સાચાં તોયે કાચાં જાણે કાચનાં બે કાચલાં :
ઊનાં રે પાણીનાં અદભુત માછલાં.
સાતે રે સમદર એના પેટમાં,
છાની વડવાનલની આગ,
અને પોતે છીછરાં અતાગ :
સપનાં આળોટે એમાં છોરું થઈને ચાગલાં :
ઊનાં રે પાણીનાં અદભુત માછલાં.
જલના દીવા ને જલમાં ઝળહળે,
કોઈ દિન રંગ ને વિલાસ,
કોઈ દિન પ્રભુ ! તારી પ્યાસ,
ઝેર ને અમરત એમાં આગલાં ને પાછલાં :
ઊનાં રે પાણીનાં અદભુત માછલાં.
-વેણીભાઇ પુરોહિત
Permalink
September 8, 2005 at 12:52 PM by ધવલ · Filed under ગીત, રઘુનાથ બ્રહ્મભટ્ટ, રસકવિ રઘુનાથ બ્રહ્મભટ્ટ
સાહ્યબો મારો ગુલાબનો છોડ,
વેલી હું તો લવંગની.
ઊડશું જીવનમાં જોડાજોડ,
પાંખો જેવી પતંગની.
આભલાનો મેઘ હું, તું મારી છે વીજળી;
કેસરને ક્યારડે કસ્તૂરી આ ભળી.
રંગમાં ભીંજી, ભીંજાવાના કોડ,
મંજરી જેવી વસંતની.
સાહ્યબો સોહે કસુંબીનો રંગ,
ઓઢણી ઓઢી ઉમંગની.
-રઘુનાથ બ્રહ્મભટ્ટ ‘રસકવિ’
Permalink
September 7, 2005 at 9:43 AM by ધવલ · Filed under મુક્તક, શેખાદમ આબુવાલા
જા ભલે અંધારઘેર્યા આભમાં,
તેજની જ્યોતિ વિના આવીશ મા;
ડૂબવું જો હોય દિલમાં ડૂબજે,
પણ પછી મોતી વિના આવીશ મા.
-શેખાદમ આબુવાલા
‘ચાંદની’
Permalink
August 30, 2005 at 4:23 AM by ધવલ · Filed under પ્રકીર્ણ
This week I am away from home. Unfortunately I can’t find a Gujarati enabled computer here. I won’t be able to post for rest of the week.
Permalink
August 26, 2005 at 5:53 PM by ધવલ · Filed under અછાંદસ, હસમુખ પાઠક
આટલાં ફૂલો નીચે ને આટલો લાંબો સમય
ગાંધી કદી સૂતા નથી –
– હસમુખ પાઠક
Permalink
August 25, 2005 at 2:51 PM by ધવલ · Filed under કરસનદાસ માણેક, ગઝલ
મને એ જ સમજાતું નથી કે આવું શાને થાય છે
ફૂલડાં ડૂબી જતાં ને પથ્થરો તરી જાય છે !
ટળવળે તરસ્યાં, ત્યહાં જે વાદળી વેરણ બને,
તે જ રણમાં ધૂમ મુસળધાર વરસી જાય છે !
ઘરહીણાં ઘૂમે હજારો ઠોકરાતાં ઠેર ઠેર :
ને ગગનચુમ્બી મહાલો જનસૂનાં રહી જાય છે !
દેવડીએ દંડ પામે ચોર મૂઠી જારના :
લાખ ખાંડી લૂંટનારા મહેફીલે મંડાય છે !
કામધેનુને મળે ના એક સૂકું તણખલું,
ને લીલાંછમ ખેતરો સૌ આખલા ચરી જાય છે !
છે ગરીબોના કૂબામાં તેલનું ટીપુંય દોહ્યલું,
ને શ્રીમંતોની કબર પર ઘીના દીવા થાય છે !
– કરસનદાસ માણેક
Permalink
August 24, 2005 at 9:44 AM by ધવલ · Filed under અછાંદસ, માધવ રામાનુજ
એક ક્ષણ જો યુધ્ધ અટકાવી શકો –
ટેન્ક પર માથું મૂકી ઊંઘી લઉં…
– માધવ રામાનુજ
Permalink
Page 112 of 114« First«...111112113...»Last »
