તારનું તૂટવું – કેશવલાલ હરિરામ ભટ્ટ
તૂટ્યો મારો તંબૂરાનો તાર–
ભજન અધૂરું રહ્યું ભગવાનનું હો જી. ટેક0
એક તૂટતાં બીજા રે તાર અસાર છે,
જીવાળીમાં નહિ રે હવે જીવ જી;
પારા પડ્યા પોચા રે, નખલિયું નામનું. તૂટ્યો0
તરડ પડી છે મોટી રે, બાતલ તુંબડે,
લાગે નહીં ફૂટી જતાં વાર.
ખૂંટીનું ખેંચાવું રે, કાંઈ કામનું. તૂટ્યો0
કેશવ હરિની કરણી રે કોઈ ન જાણી શકે,
વાણી મન પાછાં વળી જાય,
બલ ચાલે નહિ એમાં રે મહાબલવાનનું. તૂટ્યો0
– કેશવલાલ હરિરામ ભટ્ટ (જન્મ : ૧૮૫૧ – અવસાન : ૧૮૯૬)
કવિને મૃત્યુનો રંજ નથી, પણ શ્વાસ અચાનક પૂરા થઈ જતાં ભગવાનનું ભજન અધૂરું રહી ગયાનો અહેસાસ છે. અહેસાસ છે પણ કોઈ ફરિયાદ નથી. એક જન્મારો પૂરો થતાં બીજો આવશે, એમ લખચોરાસી ફેરાનો આ અવતાર છે, પણ હવે આ તંબુરો વાગી શકે એમ નથી… કવિએ તંબુરાના નાનાવિધ ભાગોને જોડી દઈને ખોટકાઈ ગયેલ જીવનસંગીતને કેવું અદભુત રીતે ચાક્ષુષ કર્યું છે એ જોવા જેવું છે.
જીવાળી –તારનો સ્વર બરાબર નીકળવા તંબૂરામાં ખોસવામાં આવતો રેશમી દોરો, ઝારો
પારો – તંબૂરો સુરેલ બનાવવા રખાતો તારને ભરવેલો મણકો.
નખલિયું – વાદ્ય વગાડતાં આંગળીમાં પહેરવાનું સાધન; નખલી.
બાતલ – નકામું; નિરર્થક; નિરુપયોગી
pragnajuvyas said,
December 2, 2021 @ 3:27 PM
કવિશ્રી કેશવલાલ હરિરામ ભટ્ટનુ ખૂબ સુંદર ભજન
ડો વિવેકનો સ રસ આસ્વાદ ખરે જ કવિએ તંબુરાના નાનાવિધ ભાગોને જોડી દઈને ખોટકાઈ ગયેલ જીવનસંગીતને કેવું અદભુત રીતે ચાક્ષુષ કર્યું છે એ જોવા જેવું છે.
જયેન્દ્ર ઠાકર said,
December 2, 2021 @ 3:46 PM
સરસ માર્મિક ભજન. આ સાથે સાયગ્લનું ગીત યાદ આવી ગયું….
jivan been madhur na baje
jhuthe padh gaye taar
bigade kath se kaam bane
kya megh baje na malhar
bigade kath se kaam bane
kya megh baje na malhar
pancham chhedo madhyam
bole kharaj bane gandhar
pancham chhedo madhyam
bole kharaj bane gandhar
been ke jhuthe padh gaye taar
jivan been madhur na baje
jhuthe padh gaye taar
been ke jhuthe padh gaye taar
in taaro ko kholo in tarbho ko phenko phenko
uttam taar nayi tarbhe ho tab ho naya shringar
is tarbhe se jo sur bole gunj uthe sansar
been ke jhuthe padh gaye taar
jivan been madhur na baje jhuthe padh gaye taar
been ke jhuthe padh gaye taar
bajne ko hai gunj nagada
hona hai sabse chhutkara
bajne ko hai gunj nagada
hona hai sabse chhutkara
apna jo hai use samajh lo o
bhi nahin hamara
apna jo hai use samajh lo vo
bhi nahin hamara