નથી જામતી એક બે અશ્રુઓમાં
અમારી પીડાઓ સવિસ્તર લખાવો.
સુરેન્દ્ર કડિયા

ઊઠબેસ – અનામી (અનુ. હરિવલ્લભ ભાયાણી)

આ આવી એ જો !
વસ્ત્રવાઘા ?
શિર પરે રહી જીરણ જર્જર કામળી;
કૈં ભૂષણો ?
નહીં કંઠ મણકા વીશ પૂરા
(વાનથી પણ શામળી) –
ને તોય રસીલી મંડળી
મુગ્ધા-પ્રવેશે
ઊઠબેસે
શી બની ગઈ આકળી.

– અનામી (અપભ્રંશ)
અનુ. હરિવલ્લભ ભાયાણી

સ્ત્રીસૈંદર્ય કોઈ પણ ભાષા અને કોઈ પણ સંસ્કૃતિમાં હંમેશા કેન્દ્રસ્થાને રહ્યું છે. અપભ્રંશ ભાષાના કોઈ એક અનામી કવિની શૃંગારરસની કવિતાનો આ અનુવાદ કેટલા ઓછા શબ્દોમાં આ વાત કેવી ઉજાળી આપે છે ! કવિતાની પહેલી પંક્તિમાં માત્ર ચાર શબ્દો અને પાંચ જ અક્ષરોમાં કવિ એક આખું શબ્દચિત્ર ખડું કરી આપે છે. આ શબ્દની શક્તિ છે…

અને આવનારી સ્ત્રી પણ કેવી? વસ્ત્રોના નામે માથે એક જીર્ણ ફાટેલી કામળી અને ગળામાં પૂરા વીસ મણકાંય ન હોય એવી માળા… વાનેય શામળો પણ તોય એની ઊઠબેસ મંડળી પર કેવી અસર છોડી જાય છે!

5 Comments »

  1. vishwadeep said,

    March 27, 2010 @ 7:14 AM

    મુગ્ધા-પ્રવેશે
    ઊઠબેસે
    શી બની ગઈ આકળી.
    સુંદર રચના..સુંદર અનુવાદ.

  2. Panna Naik said,

    March 27, 2010 @ 10:06 AM

    નાનું સુંદર કાવ્ય. કામળી, શામળી, મંડળી, આકળી – અંત્યાનુપ્રાસો અનુવાદકની કાવ્યસૂઝ દર્શાવે છે. વિવેકભાઈ, સરસ પસંદગી.

    પન્ના નાયક

  3. pragnaju said,

    March 27, 2010 @ 4:19 PM

    સત્યનો રણકો સૌને દેખાય છે. તત્કાલીન સમાજમાં જે રૃઢિવાદ તેમજ જુદા જુદા વાડા હતા તેનો તેમણે વિરોધ કર્યો હતો. પ્રભુભક્તિ અને સમાજ કલ્યાણ એ બંને બાબતો તેમના જીવનનું મુખ્ય
    લક્ષ્ય હતું.પ્રેમપૂર્વક લેવાયેલું એક જ વારનું રામનામ ,તે રામ આજ
    શિર પરે રહી જીરણ જર્જર કામળી;
    કૈં ભૂષણો ?
    નહીં કંઠ મણકા વીશ પૂરા
    (વાનથી પણ શામળી)

  4. ધવલ said,

    March 27, 2010 @ 11:22 PM

    એક લયબદ્ધ લસરકા જેમ સરતું કાવ્ય !

  5. Pancham Shukla said,

    March 31, 2010 @ 11:45 AM

    ટચૂકડું પણ ‘વાહ’ નીકળી જાય એવું કાવ્ય. મને ભાયાણી સાહેબે કરેલા સંસ્કૃત/પ્રાકૃત સુભાષિતોના અનુવાદ આમેય પ્રિય છે. વર્ષો પહેલાનાં નવનીત સમર્પણમાં આનો અદભૂત ખજાનો પડેલો છે.

RSS feed for comments on this post · TrackBack URI

Leave a Comment