તેં મને બચપણ દીધું, ગઢપણ દીધું, દીધું મરણ;
તે ન દીધું જીવવાનું કોઈ કારણ, હદ કરી !
રમેશ પારેખ

આપણી યાદગાર ગઝલો : ૦૭ : તમારા પ્રતાપે બધા ઓળખે છે – શૂન્ય પાલનપુરી

પરિચય છે મંદિરમાં દેવોને મારો, અને મસ્જિદોમાં ખુદા ઓળખે છે;
નથી મારું વ્યક્તિત્વ છાનું કોઇથી, તમારા પ્રતાપે બધા ઓળખે છે.

સુરાને ખબર છે, પિછાણે છે પ્યાલી, અરે ખુદ અતિથિ ઘટા ઓળખે છે;
ન કર ડોળ સાકી, અજાણ્યા થવાનો, મને તારું સૌ મયકદા ઓળખે છે.

મે લો’યાં છે પાલવમાં ધરતીનાં આંસુ, કરુણાનાં તોરણ સજાવી રહ્યો છું,
ઊડી ગઇ છે નીંદર ગગન-સર્જકોની, મને જ્યારથી તારલા ઓળખે છે.

અમે તો સમંદર ઉલેચ્યો છે પ્યારા, નથી માત્ર છબછબિયાં કીધાં કિનારે,
મળી છે અમોને જગા મોતીઓમાં, તમોને ફક્ત બદબુદા ઓળખે છે.

તબીબોને કહી દો કે માથું ન મારે, દરદ સાથે સીધો પરિચય છે મારો,
હકીકતમાં હું એવો રોગી છું જેને, બહુ સારી પેઠે દવા ઓળખે છે.

દિલે ‘શૂન્ય’ એવા મેં જખ્મો સહ્યા છે, કે સૌ પ્રેમીઓ મેળવે છે દિલાસો,
છું ધીરજનો મેરુ, ખબર છે વફાને, દયાનો છું સાગર, ક્ષમા ઓળખે છે.

– શૂન્ય પાલનપુરી

સ્વર-સંગીત : મનહર ઉધાસ

[audio:http://tahuko.com/gaagar/layastaro/Shoonya Palanpuri-Parichay Chhe Mandir Ma Devo Ne.mp3]

જીવનમાં એક એવી પણ દશા આવે છે જ્યારે માણસને કહેવાનું થાય કે, તમારા પ્રતાપે બધા ઓળખે છે. મંદિર-મસ્જીદ-સુરાલય-સાગર બધાની વારંવાર મુલાકાત લેવાની થાય છે. કોઈ એને વ્યથાની દશા કહે પણ કવિ તો આ દશાને પણ પોતાની રીતે માણી રહ્યા છે. પોતાની જાતમાંથી બહાર નીકળીને જાતને જોવી, અને એ પણ વ્યથાના સમયમાં, એ બહુ મોટી વાત છે. એ અહીં કવિએ અજબ ખુમારી સાથે કરી બતાવે છે – નથી માત્ર છબછબિયાં કીધાં કિનારે ! તબીબોને તો એમના સૌથી પ્રખ્યાત શેરમાથી એક છે. છેલ્લા શેરમાં વ્યથાનો સામનો કરવાના ચાર હથિયાર (ધીરજ, વફા, દયા અને ક્ષમા)ની વાત એમણે બહુ સરસ રીતે કરી છે.

8 Comments »

  1. અનામી said,

    December 8, 2008 @ 6:02 AM

    સુંદર ગઝલ.

  2. kantilalkallaiwalla said,

    December 9, 2008 @ 12:18 AM

    meaningful best Ghazal

  3. વિવેક said,

    December 10, 2008 @ 6:23 AM

    યાદગાર ગઝલોની આ શ્રેણીને વધુ યાદગાર બનાવવા મોટાભાગની ગઝલ સાથે ઑડિયો પોસ્ટ મૂકી આપવા બદલ ટહુકો.કોમ અને ઊર્મિસાગર.કોમનો ખૂબ ખૂબ આભાર…

  4. Dr Harshad Soni said,

    May 9, 2009 @ 4:26 AM

    at my teen age in Palanpur, where I was born, people are saying that ” palanpur na nal ( tap water ) manthi pan gazal tapake chhe” its really true arter reading & enjoying the Gazals of Shoonya Palanpoori. thank you for putting all collections….Dr Harshad Soni

  5. chandresh mehta said,

    August 17, 2010 @ 12:12 PM

    kyak chhab chhab
    kyaak chhalochhal
    kyak paarvaan
    kyak halohal
    aa vyavastha kudarati chhe
    kya los Angeles ne kyak LOTHAL!!!!
    paarvaa means chhutu chhavayu ugyu hoy evu.
    and halohal means jamin na dekhay etlo bharchak paak.

  6. Harshit said,

    June 16, 2011 @ 9:53 AM

    બહુ સુન્દર્…!!! અદ ભુત

    બહુત અચ્ચે

  7. Parbatkumar said,

    December 26, 2020 @ 9:57 AM

    અદભૂત અદભૂત
    વંદન

  8. Dinesh Patel said,

    April 25, 2022 @ 9:48 AM

    Hradaya Rakta Thi -lyrics
    sing by ashit desai

    Kavi- Shany palanpuri

RSS feed for comments on this post · TrackBack URI

Leave a Comment