અનિલ વિશેષ : ૦૬ : છાંદસ – વિમાનમાં સવાર
(વસંતતિલકા)
ઊંચે ચડ્યું ગગનમાં સરતું વિમાન
નીચે હતો ઘૂઘવતો દરિયો અપાર
ઝાંખી હતી ધુમસમાં સઘળી દિશાઓ
ધીમેકથી શિશુ સમો તડકો, અડી ગ્યો.
ઉજાગરા નયનમાં ચમકંત જાણે—
નાઇટલૅમ્પ સળગે હળવા પ્રકાશે!
કૅસેટમાં વગડતી શરણાઈ ધીમે વ્હેલી
સવાર ફરતી પરિચારિકાશી! પંખી નથી,
ઝરણ નૈ, નથી હાડ, કેડી કેવું સવાર પડતું
ઊડતા વિમાને? ભૂમિ વિના ગગનને અહીં
ધોઈ પીવું? બારી ખોલું? કદીય જે ઊઘડી
શકે ના? ચાંપું દબાવી જગનો વ્યવહાર
ચાલે રિમોટ અંકુશ હરિ, તુજ હાથ જોઉં.
– અનિલ જોશી
જે જમાનામાં સૉનેટનું ચક્રવર્તી શાસન હજી અસ્તાચળે નહોતું ગયું એ જમાનામાં અનિલ જોશીએ એકેય સૉનેટ ન લખ્યું એ વાત નવાઈ જન્માવે એવી છે. પ્રસ્તુત છંદોબદ્ધ ઊર્મિકાવ્યમાં એક જ પંક્તિ ઉમેરીને કવિ સૉનેટ રચી શક્યા હોત,પણ પોતે જે કહેવું છે એ તેર પંક્તિઓમાં કહેવાઈ જતાં ચૌદમી પંક્તિના ઉમેરણનો લોભ કરવાથી કવિ દૂર રહી શક્યા છે એ વાત ધ્યાનમાં લેવા જેવી છે. નદી-ઝરણાં, ભૂમિ-રસ્તા, પશુ-પંખી કશુંય નજરે ન ચડતું હોય એવા ખાલીખમ આકાશમાં ઊડતા વિમાનમાંથી કવિ સવાર પડતી જોઈ રહ્યા છે. વિમાનની અંદર-બહારના વાતાવરણનું સજીવ વર્ણન કર્યા બાદ કવિ સવાર પડતી જોઈને બારી ખોલું કે કેમ એ વિચારે વિમાસે છે. વિમાનના સોફેસ્ટિકેટડ વાતાવરણમાં પણ ધરતી વિનાના ગગનને શું ધોઈ પીવું જેવો તળપદી રુઢિપ્રયોગ કવિઉરે જન્મ્યા વિના રહી શક્યો નથી. જે બારી કદી ખૂલી જ નથી એને ખોલવાનો વિચાર કવિની પ્રકૃતિ સાથે તાદાત્મ્ય અનુભવવાની ઉત્કંઠાનું પ્રતીક છે. વિમાનની અંદરનો બધો વ્યવહાર ચાંપ દબાવીને થતો જોઈ કવિને ઈશ્વર યાદ આવે છે. દુનિયાનું રિમોટ કંટ્રોલ ઈશ્વરના હાથમાં રહેલું છે એ સ્મરણ સાથે કવિ સૉનેટા જેવી ચોટ સાથે કાવ્ય પૂર્ણ કરે છે.
Bharat vinzuda said,
March 25, 2025 @ 11:48 AM
વાહ..
Mayank said,
March 25, 2025 @ 11:55 AM
વાહ .
Jigisha Desai said,
March 25, 2025 @ 2:05 PM
વાહ…
Shailesh Gadhavi said,
March 25, 2025 @ 6:16 PM
વાહ