સૉનેટ : ૧૮ -વિલિયમ શેક્સપિઅર (અનુ.: વિવેક મનહર ટેલર)
કહે, ઉનાળાનો દિવસ તુજને કેમ કહું હું?
વધુ છે તું એથી પ્રિય, અધિક ઉષ્માસભર છે:
ઉનાળુ ફૂલો ને પવન વસમો, કેમ બચવું?,
વળી ઉનાળોયે દિન ગણતરીના જ ટકશે:
કદી આકાશી નેણ વધુ પડતા તેજ બનતા,
કદી આ કાંતિયે કનકવરણી ઝાંખી પડતી;
અને રૂપાળાના સમય વીતતા રૂપ વીતતા,
અકસ્માતે યા તો કુદરત તણા કાળક્રમથી;
ઉનાળો તારો આ કદી નહિ વીતે, શાશ્વત હશે
અને કોઈ કાળે વિલીન ન થશે રૂપ તવ આ,
ન ખોંખારે મૃત્યુ: અવગત જઈ તું ફરી રહે
તું જ્યારે જીવે છે અજર-અમરા આ કવનમાં:
શ્વસે છે જ્યાં સુધી મનુષ અથવા આંખ નીરખે,
જીવે ત્યાં સુધી આ, જીવન ધરશે એ જ તુજને.
-વિલિયમ શેક્સપિઅર
(અનુ.: વિવેક મનહર ટેલર)
*
ઋતુ ક્ષણિક છે, ઋતુના રૂપ ક્ષણભંગુર છે; સૌંદર્ય ક્ષણિક છે, સૌંદર્યની અદાઓ ક્ષણભંગુર છે પણ અ-ક્ષર અવિનાશી છે. કળા સમયાતીત છે અને શબ્દમાં કંડારાયેલ શિલ્પ શાશ્વત-સનાતન બની રહે છે. હિપોક્રેટ્સ યાદ આવે: Ars Longa Vita Brevis (જીવન ટૂંકું છે, કળા શાશ્વત છે). શેક્સપિઅર પણ આવી જ કંઈ વાત પ્રસ્તુત સૉનેટમાં લઈ આવ્યા છે. આખરે, કવિતાથી ચડિયાતી સંજીવની બીજી કઈ હોઈ શકે?
પહેલા ૧૭ સૉનેટ પ્રજોત્પાદન સૉનેટ (Procreation Sonnets) તરીકે ઓળખાય છે. ૧૯મા સૉનેટથી સમય કેન્દ્રવર્તી સ્થાન લે છે. એમ કહી શકાય કે આ અઢારમું સૉનેટ આ બે વચ્ચેનું સંક્રમણ-સૉનેટ છે કેમકે ૧૫થી ૧૭મા સૉનેટમાં જીવનને શાશ્વત બનાવવાની મથામણ અને કાવ્યામૃતની વાતો છે અને ૧૯મા સૉનેટમાં પણ સમય અને ઘડપણને કવિતાની મદદથી પડકાર અપાતો જોવા મળે છે. કવિતા દ્વારા અમરત્વનો શેક્સપિઅરનો વિચાર જે આગળના સૉનેટ્સમાં ઢીલોપોચો દેખાય છે, એ અહીં આત્મવિશ્વાસની ટોચે પહોંચેલો નજરે ચડે છે.
*
Sonnet 18
Shall I compare thee to a summer’s day?
Thou art more lovely and more temperate:
Rough winds do shake the darling buds of May,
And summer’s lease hath all too short a date:
Sometime too hot the eye of heaven shines,
And often is his gold complexion dimm’d;
And every fair from fair sometime declines,
By chance or nature’s changing course untrimm’d;
But thy eternal summer shall not fade
Nor lose possession of that fair thou owest;
Nor shall Death brag thou wander’st in his shade,
When in eternal lines to time thou growest:
So long as men can breathe or eyes can see,
So long lives this and this gives life to thee.
– William Shakespeare
સુરેશ જાની said,
October 28, 2017 @ 9:04 AM
બહુ જ સરસ અનુવાદ.
એક યાદ. ગુરૂદેવ રવીન્દ્રનાથનો શોખ હતો – બળબળતી બપોરની ચાંદનીમાં ચાલવા નીકળવાનો – શાંતિનિકેતનની હરિયાળી નીચે નહીં પણ ધોમ ધખતા રસ્તાઓ પર.
Himanshu Trivedi said,
October 28, 2017 @ 6:39 PM
One of the greatest poets, dramatist par excellence – Sir William Shakespeare. I have been privileged to perform “Othello” in Gujarati (oral rendition of selected parts only for Shakespeare Society of Ahmedabad sometimes in 1983/84, which was an exhilarating experience as we performed Hamlet with Bharat Thakkar as Hamlet and Subhash Brahmbhatt playing Hamlet’s father’s ghost and other selected pieces from Shakespeare in Gujarati at M J Library basement – it is a small theatre like environment. I read for “Othello”, my esteemed colleague and co-artist Dipti Joshi (then Brahmbhatt), read Emilia and Sonali Mehta read Desdemona, if my memory is serving me right. They both – Sonali and Dipti excelled. Kiran Joshi read, if I am not mistaken King Lear and it was a great afternoon when our rehearsals prior to that gave us and audience a lasting experience. The Secretary of the Shakespeare Society was a South Indian gentleman (I think his surname was Rammurthy, an IAS officer, who spoke excellent Gujarati and English and was a fan of Sir William Shakespeare) … and the audience mainly consist of those who were members of THE SHAKESPEARE SOCIETY (Ahmedabad) and those who loved the work of Umashankar Joshi and many greats who translated Shakespeare in Gujarati over a period of time – we selected portions based on the quality. THANK YOU VIVEKBHAI for translating a Sonnet of Shakespeare. In the modern generation, very few actually know that apart from plays, Shakespeare wrote brilliant Sonnets (and if you want to read good Sonnets in Gujarati, please read Kavi Kalapi and quite a few others). You are opening windows and doors to the world literature for those who love to have a view of the things which make life more livable.
Himanshu Trivedi said,
October 28, 2017 @ 6:41 PM
There is a short essay by Shri Kakasaheb Kalelkar which is titled “UNALA NI BAPOR” – you should start a blog for “prose” – as Tahuko is dedicated mainly to Gujarati Sugam Sangeet and poetry, a quality blog for Prose is much needed and is missed. Thank you.
Himanshu said,
October 28, 2017 @ 6:42 PM
There is a short essay by Shri Kakasaheb Kalelkar which is titled “UNALA NI BAPOR” – you should start a blog for “prose” – as Tahuko is dedicated mainly to Gujarati Sugam Sangeet and poetry, a quality blog for Prose is much needed and is missed. Thank you.
સુરેશ જાની said,
October 28, 2017 @ 8:11 PM
પ્રિય ભાઈશ્રી હિમાંશુ ભાઈ,
ગદ્યના બ્લોગ પદ્ય કરતાં વધારે છે. હવે તો જાણીતા લેખકોનાં આખાંને આખાં પુસ્તકો નેટ ઉપર છે.
એક સરસ સાઈટ આ રહી..
http://gujlit.com/
વિકિ સ્રોત ની આ સાઈટ …
https://gu.wikisource.org/wiki/%E0%AA%AE%E0%AB%81%E0%AA%96%E0%AA%AA%E0%AB%83%E0%AA%B7%E0%AB%8D%E0%AA%A0
Shivani Shah said,
October 28, 2017 @ 11:33 PM
The poem, its translation, explanation and comments – all ,an enriching experience !
Himanshu Trivedi said,
October 29, 2017 @ 6:03 AM
Aabhar, Shri Vivekbhai (for your comment, time and suggestions) and to co-readers Shri Sureshbhai Jani and Ms Shivani Shah…nice to see your comments as well. Thank you.
વિવેક said,
October 30, 2017 @ 2:16 AM
સહુ મિત્રોનો હૃદયપૂર્વક આભાર…