(મન મીરાં ને તન રાધા ) – અબ્બાસઅલી તાઈ
મન મીરાં ને તન રાધા થૈ કુંજકુંજમાં ઘૂમે,
નીરખી શ્યામલ ડાઘ ચંદ્રના કિરણ કિરણને ચૂમે.
ભીતરથી ભણકારા છૂટે વેણુના વંટોળ વછૂટે,
રોમરોમના થરથર કંપે માધવનું મન ઘેનલ ઘૂંટે.
વસંતવેલી અબિલગુલાલે રાસ રમે ને લૂમેઝૂમે,
મન મીરાં ને તન રાધા થૈ કુંજકુંજમાં ઘૂમે.
ઝાંઝર મીરાં પગનું તારા કુંજગલીમાં ઝમતું ઝરણું,
રાધા વહેતી ધારા જેવી શોધે છે માધવનું શરણું.
ઝરણ શરણના વહેળા ફૂટ્યા ડૂસકે ડૂસકે ડૂમે,
મન મીરાં ને તન રાધા થૈ કુંજકુંજમાં ઘૂમે.
– અબ્બાસઅલી તાઈ ‘અજનબી’
વૃંદાવનની કુંજગલીઓમાં કવિનું મન મીરાં થઈને અને તન રાધા થઈને ફરી રહ્યું છે. એક મુસ્લિમ કવિનું આ કૃષ્ણગીત છે પણ આખ ગીતનું પિષ્ટપેષણ કરવાના બદલે મારું મન એક જ પંક્તિ પર અટકી ગયું છે. નીરખી શ્યામલ ડાઘ ચંદ્રના કિરણ કિરણને ચૂમે. – ભઈ વાહ ! આનાથી ઊંડો ને ઉદાત્ત કૃષ્ણપ્રેમ બીજો કયો હોઈ શકે? ચંદ્રમાં શ્યામ વર્ણના ડાઘ છે એટલે કવિના તન-મનને એમાંય શ્રીકૃષ્ણ નજરે ચડે છે અને એથી જ કવિ ચંદ્રમાંથી પૃથ્વી પર ઉતરી આવતા એક-એક કિરણ કિરણને ચૂમી રહ્યા છે. પ્રેમલક્ષણા ભક્તિની કેવી પરાકાષ્ઠા!
ડૉ. અબ્બાસઅલી તાઈ… મૂળ સોનાવાડી, ગણદેવીના. ચીખલીની કોલેજમાં અધ્યપક રહ્યા. સંખ્યાબંધ પુસ્તકો અને પુરસ્કારોથી નવાજિત. જન્મે મુસ્લિમ પણ કર્મે મીરાં… શ્રીકૃષ્ણ ઉપર એમણે પી.એચ.ડી. કર્યું ને ૫૦૦થીય વધુ પ્રવચનો આપ્યાં. પોતાના કૃષ્ણપ્રેમ વિશે એ પોતે કહે છે, “હું જન્મ તથા કર્મથી ઈસ્લામ ધર્મી મુસ્લિમ વ્યક્તિ છું. મારા આ સંશોધન (પી.એચ.ડી.) પછી હજારો લોકોએ મને આ પ્રશ્ન કર્યો, ‘આપે આ જ વિષય (કૃષણ) જ કેમ પસંદ કર્યો?’ પ્રત્યુત્તર સાફ હતો, હું ભારત ભૂમિનો પુત્ર છું, જેના સંસકર અને સંસ્કૃતિથી પ્રભાવિત હોવું સ્વાભાવિક છે. જેમ કવિ રસખાને કૃષ્ણ કવ્યો લખ્યાં, કર્નાટકના ચિત્રકાર અલ્લાબક્ષાખાંએ શ્રીકૃષ્નલીલાના બહુ ભાવવાહી સુંદર ચિત્રો બનાવ્યાં, મોટા મોટા મુસ્લિમ શાસ્ત્રીય ગાયક ઉસ્તાદોએ પણ કહ્યું, – કૃષ્ણ વિના શું ગાવું? અલ્લામા ઇકબાલે પોતાના’મનસવી’ કાવ્યમાં શ્રીકૃષ્ણના ગુણગાન ગાયાં છે.”
Poonam said,
September 14, 2017 @ 3:29 AM
હું ભારત ભૂમિનો પુત્ર છું, જેના સંસકર અને સંસ્કૃતિથી પ્રભાવિત હોવું સ્વાભાવિક છે. 😊
Atul Dave said,
September 14, 2017 @ 4:07 AM
વાહ! અદ્ભૂત રચના. જાણે નજર સામે જ બનતી ઘટના ! વાહ !
Pradip zaveri said,
September 14, 2017 @ 5:36 AM
Excellent krishna geet
Pravin Shah said,
September 14, 2017 @ 6:04 AM
વાહ, વાહ ! ખૂ…બ… સુન્દર !
લળી લળીને, ઝૂમતા ઝૂમતા ગાવાનુ મન થાય
ઍવી કવિતા.
શાંતિ said,
September 14, 2017 @ 6:31 AM
અબ્બાસ અલી ભાઈના આ સુંદર ગીતને તંત્રીશ્રીએ સુંદર અને સચોટ
આલેખન આપેલું છે આશા રાખીએ કે ગીતકાર અને કવિના મનોભાવો
ભારતભરના હિંદુ મુસ્લિમના સંબન્ધોમાં સુંદર પરિવર્તનો લાવે
Sandhya Bhatt said,
September 14, 2017 @ 7:17 AM
વાહ! બહુ સરસ રચના છે. ધન્યવાદ!
Devika Dhruva said,
September 14, 2017 @ 6:05 PM
ખૂબ સુન્દર રચના.કવિને ધન્યવાદ્.
Jayendra Thakar said,
September 14, 2017 @ 10:08 PM
સરસ પ્રેમ મધુરું કાવ્ય! પ્રેમની અદભુ પરકાષ્ટાએ ધર્મ ઓગળી જાય છે. અહીં એક બીજી રચના પ્રસ્તુત કરી છે…
Krishn Kanhaiya, by Hafeez Jalandhari
(I’d like to thank my friend Hamza Shad for helping me with this translation)
ai dekhne wālo
is husn ko dekho
is rāz ko samjho
gaze upon this beauty;
try to understand this secret:
yeh naqsh-e-ḳhayālī
yeh fikrat-e-ālī
This figment of the imagination;
this grand thought.
yeh paikar-e-tanvīr
yeh krishn kī tasvīr
This form of light;
this image of Krishna.
ma’anī hai ki sūrat
san’at hai ki fitrat
Is he reality or representation?
Is he craft or nature?
zāhir hai ki mastūr
nazdīk hai yā dūr
yeh nār hai yā nūr
Is he apparent or hidden?
Is he near or far?
Is he fire or light?
duniyā se nirālā
yeh bāñsurī wālā
gokul kā gwālā
He’s an odd one,
this flute player;
this cowherd of Gokul.
hai sehr ki aijāz
khultā hī nahīñ rāz
This is a magical miracle;
this secret will not open.
kyā shān hai wallāh
kyā ān hai wallāh
By God, what glory!
By God, what dignity!
hairān hooñ kyā hai
ik shān-e-ḳhudā hai
I am perplexed by what he is;
he is the Majesty of God.
but-ḳhāne ke andar
ḳhud husn kā but-gar
but ban gayā ā kar
Inside the temple,
the sculptor of beauty himself
entered and became the idol.
woh turfa nazzāre
yād ā gaye sāre
jamunā ke kināre
Those rare happenings—
they’ve just come back to me—
Back on the banks of the Yamuna…
sabze kā lahaknā
phūloñ kā mahaknā
The plants waving in the breeze;
the fragrance of flowers…
ghanghor ghaTāyeiñ
sarmast hawāyeiñ
The dark rain-clouds,
the intoxicated winds…
ma’asūm umañgeiñ
ulfat kī tarañgeiñ
That innocent enthusiasm,
those waves of love…
woh gopiyoñ ke sāth
hāthoñ meiñ diye hāth
raqsāñ huā brijnāth
Together with the gopis,
placing his hand in theirs;
the lord of Braj danced.
bansī meiñ jo lay hai
nasha hai na mai hai
kuchh aur hī shai hai
In his flute is a melody that
is neither intoxication nor wine;
it’s something beyond.
ik rūh hai raqsāñ
ik kaif hai larzāñ
It is a dancing soul;
it is a quivering joy.
ek aql hai mai-nosh
ik hosh hai mad-hosh
It is a mind fond of drink,
it is an intoxicated consciousness.
ik ḳhanda hai sayyāl
ik girya hai ḳhush-hāl
It is a laugh flowing like a torrent,
it is a joyful cry.
ik ishq hai maġhrūr
ik husn hai majbūr
ik sehr hai mas-hūr
It is an arrogant love,
a constrained beauty,
a mesmerizing spell…
darbār meiñ tanhā
lāchār hai kirishnā
aa shyām idhar aa
Alone in the [Kaurava] court,
Draupadi [also called Krishnaa] is helpless.
She calls out: “Come, Shyam, come here!”
sab ahl-e-ḳhusūmat
haiñ dar pa’e izzat
“All these hateful people;
their honor lies at the door!”
yeh rāj dulāre
buzdil hue sāre
“These beloved princes [the Pandavas, Draupadi’s husbands]
have all become cowards!”
parda na ho tārāj
bekas kī rahe laaj
“Without a veil, I will be shamed;
may this helpless wretch’s honor be saved!”
ā jā mere kāle
bhārat ke ujāle
dāman meiñ chhupā le
“Come, my Dark One,
the light of India;
Drape me in your robe!”
woh ho gayī an-ban
woh garm huā ran
ġhālib hai duryodhan
They have started quarreling,
they have heated up the war.
Duryodhan seems victorious.
woh ā gaye jagdīsh
woh miT gayī tashvīsh
Wait—he has come, the Lord of the World!
Our anxiety has been erased!
arjun ko bulāyā
upadesh sunāyā
He called Arjuna,
and preached to him [the Bhagavad Gita].
ġham-zād kā ġham kyā
ustād kā ġham kyā
What is the sorrow of that sorrowful one?
What is the sorrow of the teacher (guru)?
lo ho gayī tadbīr
lo ban gayī taqdīr
lo chal gayī shamshīr
The solution has been reached;
the divine decree has been pronounced;
the sword has been swung!
sīrat hai adū-soz
sūrat nazar-afroz
dil kaifiyat-andoz
His virtues burn enemies;
his face shines a bright gaze;
his heart understands character.
ġhusse meiñ jo ā jāye
bijlī hī girā jāye
aur lutf par āye
to ghar bhī luTā jaaye
If he gets angry,
he strikes down lightning;
and if he is pleased,
he still loots houses. [similar image to stealing hearts?]
pariyoñ meiñ hai gulfām
rādhā ke liye shyām
Among the angels, he is rose-colored;
For Radha, he is Shyam, the Dark One.
balrām kā bhayyā
mathurā kā basayyā
bindrā meiñ kanhaiyā
Balaram’s brother,
the famed one of Mathura,
that Kanhaiya of Bindra (a forest near Gokul).
ban ho gaye vīrāñ
barbād gulistāñ
sakhiyāñ haiñ pareshāñ
Forests have become desolate;
gardens ruined;
the gopis are distraught.
jamunā kā kinārā
sunsān hai sārā
The banks of the Yamuna
have gone silent.
tūfān haiñ ḳhāmosh
maujoñ meiñ nahīñ josh
Even its storms are silent;
there is no passion in its waves.
lau tujh se lagī hai
hasrat hī yahī hai
My affection is to you;
this is my unfulfilled wish:
ai hind ke rājā
ik bār phir ā jā
dukh dard miTā jā
Oh king of India,
come just once more!
Destroy our suffering and pain!
abr aur hawā se
bulbul kī sadā se
phūloñ kī ziyā se
From the clouds and the winds,
from the nightingale’s song,
from the flowers’ radiance
ādū-asarī gum
shorīda-sarī gum
The effect of magic is lost
The lovesickness is lost
hāñ terī judāyī
mathurā ko na bhāyī
Indeed, your absence
does not befit Mathura.
tū āye to shān āye
tū āye to jān āye
If you come, glory will come;
if you come, life will come.
ānā na akele
hoñ sāth woh mele
sakhiyoñ ke jhamele
Don’t come alone,
let those festivals also be there together,
those quarrels with the gopis…
સૌરભભાઈ ભટ્ટ said,
September 14, 2017 @ 11:56 PM
સર્વ ધર્માન પરિત્યજ્ય મામેકં શરણં વ્રજ…. ધર્મ થી પર ઊઠવું એટલે શ્રી કૃષ્ણ શરણ માં જવું…ખૂબ જ અદભૂત રચના…આજના દાસ સતારને સલામ…