પરમ સખા મૃત્યુ :૦૭: મરણ પ્રસંગ – રુમી
જ્યારે મારો જનાજો નીકળે
એમ ન વિચારશો
કે હું આ જગતમાં ચાલ્યો ગયો છું
ન આંસુ સારશો
રખે શોક કે અફસોસ કરતા.
હું કોઈ રાક્ષસી ખાઈમાં
નથી પડી રહ્યો.
મારું શબ લઈ જતી વેળા
મારા જવા ઉપર રડશો નહીં
હું જઈ નથી રહ્યો
હું શાશ્વત પ્રેમના મુકામે પહોંચી રહ્યો છું
તમે જ્યારે મને કબરમાં મૂકો
મને અલવિદા ન કહેતા
યાદ રાખજો કે કબર તો
એક પરદો માત્ર છે
એની પેલી તરફ આખી નવી દુનિયા છે
તમે મને કબરમાં ઉતરતો જોયો
હવે મને ઉપર ઉઠતો જુઓ
જ્યારે સૂર્ય કે ચંદ્ર અસ્ત પામે
ત્યારે એ કંઈ અંત નથી પામતા
જે અંત કે અસ્ત સમાન લાગે છે
એ ખરે તો ઉદય જ લાવે છે
કબર જ્યારે બંધ થાય
ત્યારે આત્માની પાંખો ઉઘડે છે
તમે કદી જોયું છે કે ઘરતી પર પડેલું
બીજ અંકુરિત ન થાય ?
તો પછી શું કામ માનવના નવપલ્લવિત
થવા પર શંકા કરો છો ?
કૂવામાં ગયેલી ડોલ કદી ખાલી
પાછી આવતી જોઈ છે ?
તો આત્મા માટે શું શોક
જે અચૂક પાછો ફરવાનો છે.
છેલ્લી વાર માટે તમારું
મોઢું બંધ થાય
પછી તમારા શબ્દો અને આત્મા
એ જગાના રહેવાસી થઈ જાય છે
જ્યાં સ્થળ કે કાળનું કોઈ બંધન નથી.
– રુમી
(અનુ. ધવલ શાહ)
રુમીની કવિતા શાતા અને વિશ્વાસની કવિતા છે. મરણ માત્ર એક મુકામ છે અને એની આગળ આખો નવો રસ્તો છે એ સૂફી વિચારધારા છે. કવિતા એટલી સરળ છે એને સમજાવવાની કોઈ જરૂર નથી.
કહેવાય છે કે રુમીના શબ્દો જાદૂઈ મીઠાશ છે. આ કવિતામાં મૃત્યુ જેવા વિષયમાં પણ એ જાદૂઈ મીઠાશના દર્શન થયા વગર રહેતા નથી. આખી કવિતા એ પોતે જ પોતાનો જનાજો નીકળતો જોતા હોય એમ લખેલી છે. અને એ રજૂઆત કવિતાને એટલી વધારે ચોટદાર બનાવે છે.
આ અનુવાદ રુમીની કવિતાના નાદેર ખલીલીએ કરેલા અંગ્રેજી અનુવાદના આધારે કરેલો છે.
ધવલ said,
December 10, 2011 @ 11:56 PM
When I die…
when my coffin
is being taken out
you must never think
i am missing this world
don’t shed any tears
don’t lament or
feel sorry
i’m not falling
into a monster’s abyss
when you see
my corpse is being carried
don’t cry for my leaving
i’m not leaving
i’m arriving at eternal love
when you leave me
in the grave
don’t say goodbye
remember a grave is
only a curtain
for the paradise behind
you’ll only see me
descending into a grave
now watch me rise
how can there be an end
when the sun sets or
the moon goes down
it looks like the end
it seems like a sunset
but in reality it is a dawn
when the grave locks you up
that is when your soul is freed
have you ever seen
a seed fallen to earth
not rise with a new life
why should you doubt the rise
of a seed named human
have you ever seen
a bucket lowered into a well
coming back empty
why lament for a soul
when it can come back
like Joseph from the well
when for the last time
you close your mouth
your words and soul
will belong to the world of
no place no time
~RUMI,
translated by Nader Khalili.
Lata Hirani said,
December 11, 2011 @ 8:30 AM
તો આત્મા માટે શું શોક
જે અચૂક પાછો ફરવાનો છે.
ગીતામા આ વાત કેટલી રીતે સમજાવાઇ છે !! આ કાવ્ય પણ એ જ અદભુત સન્દેશને અપૂર્વ સુન્દરતાથી સજાવે છે.. તો યે..સ્વજનનુ મૃત્યુ તમામ શબ્દોને શબ્દો જ ઠેરવે છે. એને માનવીની પોતાની નિર્બળતા પણ કહી શકાય્..
જેટલુ સુન્દર કાવ્ય એટલો જ સુન્દર અનુવાદ્ અભિનન્દન્..
લતા જ્ હિરાણી
pragnaju said,
December 11, 2011 @ 11:28 AM
છેલ્લી વાર માટે તમારું
મોઢું બંધ થાય
પછી તમારા શબ્દો અને આત્મા
એ જગાના રહેવાસી થઈ જાય છે
જ્યાં સ્થળ કે કાળનું કોઈ બંધન નથી.
અ દ ભૂ ત
યાદ
रूमी के तफ़क्कुर को सज़ा कल्ब व नज़र में
तुलसी का दिलावेज़ तराना है तेरा भी
Chandrakant Lodhavia said,
December 13, 2011 @ 11:33 PM
પરમ સખા મૃત્યુ :૦૭: મરણ પ્રસંગ – રુમીDecember 10, 2011 at 11:48 pm by ધવલ · Filed under અછાંદસ, ધવલ શાહ, મૃત્યુ વિશેષ, રૂમી
આ કાવ્ય વાંચતા બીજું ગીત યાદ આવી ગયું.
સ્વજન જો તારા જાય જો મુકી તેથી કંઈ ચિંતા કરે ચાલશે ના,
તેથી કંઈ ચિંતા કરે ચાલશે ના. …………
રખે શોક કે અફસોસ કરતા.
હું કોઈ રાક્ષસી ખાઈમાં
નથી પડી રહ્યો .
મારું શબ લઈ જતી વેળા
મારા જવા ઉપર રડશો નહીં
હું જઈ નથી રહ્યો
હું શાશ્વત પ્રેમના મુકામે પહોંચી રહ્યો છું
મરનાર ના કુટુંબીજનોને સાંત્વના આપતાં તો અનેકોને જોયા છે પણ જ્યારે મરનાર જીવ પોતે જ આવી સાંત્વના આપી શકે તે તો પહેલી વાર જ આ વાત આવા સુંદર કાવ્ય વ્દારા જાણી શકાય છે.
ચન્દ્રકાન્ત લોઢવિયા.