ચંદ્રા શ્રેણીમાંના બધા પોસ્ટ (કક્કાવાર), સંપૂર્ણ પોસ્ટ માટે ક્લીક કરો.
September 26, 2015 at 12:30 AM by વિવેક · Filed under અછાંદસ, ચંદ્રા
તમે તો ધારી લીધું છે ને કે હું
માત્ર ભીના રૂમાલ, લાલ ગુલાબ અને ઉઝરડા વિશે જ લખું છું
કાં તો ડિસ્પ્રિન વિશે લખીશ
ને બહુ બહુ તો તૂટ્યાં ચંપલ, વિત્યો સમય ને અધૂરાં કાવ્યો વિશે.
જોરથી વરસાદનો એક છાંટો પડવાથી
દરિયાઈ મોજામાં પડેલ ગોબામાં ડૂબેલા વિષયને
હું ના જ લખી શકું, કેમ!?
બે દિવસ પે’લા
દાદીમાએ ત્રોફાવેલ છૂંદણામાંથી મેં એક મોર ચોરી લીધો
ને એના ગળામાંથી ટહૂકો ખેંચી કાઢીને ફંગોળ્યો
તો હવામાં ‘યુ આર સો રોમેન્ટિક’ ના ક્રિસ્ટલ ક્લિઅર પડઘા ઊડવા
માંડ્યા
હજી ગઈ કાલે રાતે જ,
કિ-બૉર્ડ પર ફરી વળેલ અક્ષરો પાછા એકઠા થઈને
કાંઈક કાવતરું કરતા રંગે હાથ પકડાયા,
મને જોતાવેંત કહે, ‘રૂમાલ આપો તો રડવું છે’
આ તો ખાલી વાત થઈ,
બાકી આજે સવારે જ પાડોશીની સંસ્કાર ચૅનલમાંથી એક હકીકત
રવેશ પર આવી ચડી, ‘વ્યક્તિ જે ધારે તે કરી શકે’
ને આમેય તમે તો ધારી જ લીધું છે ને કે હું…..
– ચંદ્રા
ચંદ્રા તળાવિયા કોલેજમાં પ્રાધ્યાપિકા છે અને વિદેશી સાહિત્યના ઊંડા ભાવક પણ. એટલે અનુઆધુનિક કવિતા અને જૉન ડૉનની મેટાફિઝિકલ પોએટ્રીની પરિકલ્પનાઓ એમના શબ્દોમાં સતત વમળાતાં અનુભવાય તો નવાઈ નહીં.
“તમે તો ધારી લીધું છે ને” ~ આ પ્રથમોક્તિ પ્રસ્તુત રચનાનો દરવાજો છે. આ દરવાજો જરા માટે ચૂક્યા નથી કે કોઈ બીજા જ ઘરમાં તમે ઘૂસ્યા નથી. કવિતા આવી હોવી જોઈએ, કવિતા તેવી હોવી જોઈએ, કવિતામાં કાવ્યતત્ત્વ તો હોવું જ જોઈએ, કવિતાનો કોઈક અર્થ તો હોવો જ જોઈએ, કવિતા આમે કે તેમ – આવી એકેય પૂર્વધારણા મનમાં રાખી નથી કે તમે આ કવિતામાંથી “આઉટ” થયા નથી.
તમામ પ્રકારના, I repeat, તમામ પ્રકારના ‘માઇન્ડ સેટ’ બાજુએ મૂકીને જ તમે કવયિત્રી શું કહેવા માંગે છે એ સમજી શકશો. આ માણસ તો આમ જ કરી શકે અને આ માણસ તો તેમ જ – એવી ધારણાઓમાં આપણે આપણી આસપાસના દરેક વ્યક્તિને તો બાંધી જ દેતાં હોઈ છીએ પણ આપણે પોતે પણ આપણા પોતાના વિશે આવા જ વાડા રચી દેતાં હોઈએ છીએ.
કવયિત્રી બહુ સિફતપૂર્વક અલગ-અલગ સંદર્ભોથી ધારણાઓની વિશાળ દુનિયા તરફ ઇંગિત કરે છે અને એક બાહોશ કલાકારની જેમ સમાંતરે જ પોતાની ખૂબી પણ છતી કરતાં જાય છે. સરવાળે આસ્વાદ્ય રચના.
Permalink
November 13, 2014 at 12:30 AM by વિવેક · Filed under અછાંદસ, ચંદ્રા
એક હોસ્પિટલ
ચોધાર આંસુએ રડ્યા કરે
રોજ રોજ ઉભરાતાં મબલખ રોગીઓને જોઈને
રોગ પણ કેવા!
કોઈની નજરમાં કાણું,
કોઈની જીભમાં દોઢું હાડકું,
કોઈના ઉચ્છવાસમાં ‘નજાકત’ ચીમળાઈ જાય એટલું ઝેર,
તો કોઈની બુદ્ધિને દૂરના ચશ્મા
રોગીઓની સંખ્યા વધતી જતી જોઇને
પરાણે-મહાપરાણે,
‘પથારી’ઓની સંખ્યા પણ વધારવી પડી
હોસ્પિટલને દુ:ખ થયું
આમ ને આમ થતું રહેશે તો
એક દિવસ બધી ‘પથારી’ઓ ઓછી પડશે અને,
ખુદ રોગીઓ જ
એકબીજાની સામે જોઈને બોલતા રહેશે:
“આના કરતા ‘પથારી’ બન્યા હોત તો સારું હતું”
આ ‘પથારી’એ તો પથારી ફેરવી નાખી છે,
પેરેલિસિસ થયેલ ઈજ્જતની,
એન્જિયોપ્લાસ્ટિ કરાવેલ આદરની,
ટ્રાન્સપ્લાન્ટ થયેલ સ્વચ્છંદતાની
અને
ઓપરેશન માટે ક્યારની વેઈટીંગમાં ઉભેલ….શર્મની…..
~ચંદ્રા
જોહન ડૉનની મેટાફિઝિકલ કવિતાની યાદ અપાવે એ શૈલીમાં લખાયેલ આ કવિતા બે ઘડી વિચારતા કરી દે છે. A poem should not mean, but be ની પણ સ્મૃતિ થાય. જો કે અહીં કવિતાનો અર્થ અને અસ્તિત્ત્વ બંને રહેલા છે. શહેરીકરણ, વસ્તીવધારા, પ્રદૂષણ જેવા પેટ ચોળીને ઊભા કરાયેલા શૂળના પ્રતીક સમી હૉસ્પિટલ એ ઈંત-રેતી-સિમેન્ટનું બનેલું મકાન જ નહીં, જાત-ભાતની માનસિક રુગ્ણતાઓથી ખબદતી આપણી પોતાની જાત પણ ન હોઈ શકે ?!
Permalink
July 17, 2014 at 12:30 AM by વિવેક · Filed under ગીત, ચંદ્રા
પ્રેમના મારગમાં રાહ તારી જોઈને
. થાકી ગયું છે દિલ આ,
. તને કોણ કરે પ્રેમ હવે.. જા…
એકલામાં મારી તું હાજરીને ઝંખે
. ને હાજરીમાં પાળે એકાંત
લોકોથી જાણ્યું કે ઘણીવાર તું
. મારી યાદમાં કરે છે કલ્પાંત
મનથી તો ફૂલોની ઝંખના કરે ને
. તોય પકડે છે કાંટો તું કાં?
. તને કોણ કરે પ્રેમ હવે… જા…
પહેલા તો ચોરીથી સામું જુએ
. ને પછી શરમુના ખોડી દે સ્તંભ
આંખોના ચમકારા પલકોથી ઢાંકીને
. ડાહ્યા થવાનો કરે દંભ
આંખે તો ઠીક રગે રગમાં ‘હ-કાર’,
. તોય પૂછું તો કહે;”ના રે ના”
. તને કોણ કરે પ્રેમ હવે… જા…
~ચંદ્રા
ફેસબુકના માધ્યમથી ઝડપભેર આગળ આવી રહેલું એક બીજું નામ- ચંદ્રા તળાવિયા… સુરતમાં દર મહિનાના પહેલા રવિવારે સાંજે નિયમિત યોજાતી ગુફ્તેગૂ-કાવ્યગોષ્ઠિમાં ચંદ્રાએ પોતાની રચના વાંચવી શરૂ કરી અને મુખડુ સાંભળતાવેંત જ મારું મન બોલી ઊઠ્યું – આ કલમને કોણ નહીં કરે પ્રેમ હવે…જા…
અંતરના ઉજાસને યોગ્ય રીતે સાચવીને શબ્દની સાધના ચાલુ રાખશે તો કવયિત્રીનું ભવિષ્ય નિઃશંકપણે ઉજ્જવળ છે…
Permalink
