કવિની અનિશ્ચિતતા – વેન્ડી કોપ (અનુ. વિવેક મનહર ટેલર)
(The Uncertainty of the Poet 1913, Giorgio de Chirico)
*
એક કવિ છું.
હું ખૂબ શોખીન છું કેળાંની.
હું કેળાં છું.
હું ખૂબ શોખીન છું એક કવિની.
હું એક કવિ છું કેળાંની.
હું ખૂબ શોખીન છું.
એક શોખીન કવિ ‘હું છું, હું છું’ની-
ખૂબ કેળાં.
શોખીન છું ‘શું હું કેળાં છું?
છું હું?’ની- એક ખૂબ કવિ.
કેળાં એક કવિના!
શું હું શોખીન છું? શું હું ખૂબ?
કવિ કેળાં! હું છું.
હું શોખીન છું ‘ખૂબ’ની.
હું ખૂબ શોખીન છું કેળાંની.
શું હું કવિ છું?
– વેન્ડી કોપ
(અનુ. વિવેક મનહર ટેલર)
*
તમાચાનો જવાબ તમાચાથી ન આપો તો જીવવું દોહ્યલું થઈ પડે એવા (અ)સમાજમાં આપણે જીવી રહ્યાં છીએ. પણ શું કવિતા આવું કામ કરે ખરી? શું કવિતા એના કપડાં કાઢનારનાં કપડાં ઊતારે ખરી? વેન્ડી કોપની પ્રસ્તુત રચના આનો જવાબ આપે છે.
‘કવિની અનિશ્ચિતતા’ (The Uncertainty of the Poet) શીર્ષક જૉર્જો ડિ કિરિકો (Giorgio de Chirico) નામના ઇટાલિઅન ચિત્રકારે ૧૯૧૩ની સાલમાં ૨૫ વર્ષની નાની વયે બનાવેલા ચિત્રના નામ પરથી લેવામાં આવ્યું છે. ચિત્રમાં હાથ-પગ અને માથું કપાયેલ સ્ત્રીનું ધડ નજરે ચડે છે, જે કમરમાંથી જોનાર તરફ વળેલ છે. માનવામાં આવે છે કે આ પ્રેમ અને કામની દેવી એફ્રૉડાઇટનું ધડ છે. એની બરાબર સામે જ પાકાં મોટા કદના કેળાંઓની એક લૂમ પડી છે, જે શિશ્નનો આભાસ પણ ઊભો કરે છે. જમણી બાજુએ દરવાજા વગરની ત્રણ ગોળ કમાનોવાળી ભીંત નજરે ચડે છે અને એ ભીંત જ્યાં પૂરી થાય છે ત્યાં ચિત્રના મથાળે ચિત્રના આ નાકેથી પેલા નાકા સુધી ખેંચાયેલી ઈંટોની બનેલી નાનકડી દીવાલ છે જેની પેલે બાજુ એક ટ્રેન ધુમાડા છોડતી દોડતી, ચિત્રની છેક ડાબી કિનારી સુધી પહોંચી ગયેલી નજરે ચડે છે. મનાય છે કે સ્ત્રીનું ધડ અને પાકાં કેળાં ની પાછળ કમાનમાંથી નીકળી આગળ ધસતી દેખાતી ટ્રેન ઇન્દ્રિયજન્ય સુખ, એની નશ્વરતા અને બૌદ્ધિક તથા આધ્યાત્મીક મુસાફરી ઈંગિત કરે છે.
અંગ્રેજીમાં જેમ bananas શબ્દને ગાળ તરીકે પણ લેવામાં આવે છે એ જ રીતે ગુજરાતીમાં પણ ‘કેળાં’ શબ્દપ્રયોગ લગભગ એવી જ અર્થચ્છાયા સાથે વપરાતો હોય છે એટલે આ અનુવાદ સંભવ થયો…
*
The Uncertainty of the Poet
I am a poet.
I am very fond of bananas.
I am bananas.
I am very fond of a poet.
I am a poet of bananas.
I am very fond.
A fond poet of ‘I am, I am’-
Very bananas.
Fond of ‘Am I bananas?
Am I?’-a very poet.
Bananas of a poet!
Am I fond? Am I very?
Poet bananas! I am.
I am fond of a ‘very.’
I am of very fond bananas.
Am I a poet?
– Wendy Cope
ARVIND BHATT said,
March 14, 2018 @ 2:45 AM
વાહ. ઉત્તમ કવિતાનો ઉત્તમ આસ્વાદ.