જીવો ને જીવવા દ્યો ! – કરસનદાસ માણેક
નાની શી હોડલીની લલિત ગતિ રૂંધે લંગરો જંગી જેમ;
ખેંચાયે જેમ ભારી દીપકવજનથી પૃથ્વી પ્રત્યે પતંગો;
ઓચિંતા ને અકાળે અચિર જીવી ખરી જેમ કાળે શમાય
ચિંતાની ઝેરી ફૂંકે સ્વપ્નરુચિર આદર્શ કેરા તરંગો;
વૃત્તિ ગંભીર અંતર્મુખ,હરિણસમા ઉરના તરવરાટો
દાબી,પીડી,રીબાવી,રણભૂમિ કરી દે આત્મ લીલાંગનાનો;
નાની શી બંસરીમાં હઠ કરી કવિ કોઈ મહાકાવ્ય ઠાંસી
બંસીની,કાવ્યની ને નિજ જીવનનીયે વ્યર્થ વ્હોરે ખુવારી !
તેવી ભાસે મને કદીક જીવન સાર્થક્યની સર્વ વાતો:
ડાહી ડાહી સલાહો મથી મથી ગ્રહવા વિશ્વના સૌ પદાર્થો !
ધર્મોની ધાંધલો ને અરથ અવરથા,કીચ્ચડો કામના યે,
પોલી લાગે મને તો-મર સહુ સ્તવતા-મોક્ષની નામના યે !
શાના ઉદ્દેશ,શાની ફરજ ? સરજી સૌ આપદા અર્થહીણી;
જીવો અને જીવવા દ્યો મરણ લગણ આ જિંદગી ચાર દિ’ની !
– કરસનદાસ માણેક
ઘણીવાર સ્પષ્ટ દેખાતું હોય છે કે આદર્શોની વાતો વાસ્તવિકતાથી કેટલી અળગી હોય છે ! અસ્તિત્વવાદ ઘણીવાર મન ઉપર આધિપત્ય જમાવી દેવામાં સફળ થતો લાગે છે ! મોક્ષ જેવું ખરેખર કંઈ છે ખરું કે પછી તે પણ એક વધુ મૃગજળ જ છે ?
pragnaju said,
April 4, 2010 @ 11:41 AM
તેવી ભાસે મને કદીક જીવન સાર્થક્યની સર્વ વાતો:
ડાહી ડાહી સલાહો મથી મથી ગ્રહવા વિશ્વના સૌ પદાર્થો !
ધર્મોની ધાંધલો ને અરથ અવરથા,કીચ્ચડો કામના યે,
પોલી લાગે મને તો-મર સહુ સ્તવતા-મોક્ષની નામના યે !
ચીલાચાલુ સંપ્રદાયોના ચક્કરમા આવો અનુભવ ઘણાખરાનો હોય છે ત્યારે સ્વામી શ્રી સચ્ચિદાનંદ (દંતાલી )જેવા વિવેકી સંતોની વાણીથી ઉદેશ અને ફરજની વાતો સહેલાઈથી સમજાય નહીતો સરી પડાય છે- ચાર્વાક દર્શનમાં જીવાત્મા તથા પરમાત્માનો સ્પષ્ટ રીતે ઇન્કાર કરવામાં આવ્યો છે. આ દર્શન અનુસાર વિશ્વ એ જડ વસ્તુઓનો મેળ માત્ર છે. સ્થાયી ચેતન જેવું કશું છે જ નહીં, શરીરથી જુદો કોઈ આત્મા નથી, નિશ્ચિત મેળ વડે ચેતના ઉત્પન્ન થાય છે અને સમય સાથે તે ચેતના વિલીન થઈ જાય છે, જીવાત્મા જેવી કોઈ વસ્તુ છે જ નહીં એટલે પુનર્જન્મનો તો પ્રશ્ન જ નથી રહેતો. મર્યા પછી સદ્ગતિ કે અસદ્ગતિનો પ્રશ્ન જ નથી કેમ કે મડદા સિવાય કોઈ તત્ત્વ બાકી રહેતું જ નથી. એટલે આ લોકમાં જ આનંદપૂર્વક જીવન વ્યતીત કરવું જોઈએ એવું આ દર્શનનું મુખ્ય ઘ્યેય છે.
સમ્યગ દર્શનની આ પંક્તીઓ સરળ સમજાય તેવી છે
થોડી ભીની પાંપણમાં પણ જીવી જાણું,
રણ ફેલાવો તો રણમાં પણ જીવી જાણું.
તું મૌન રહે તો પણ સમજું તારા મનને,
સાવ સરળ આ સમજણમાં પણ જીવી જાણું.
Pinki said,
April 5, 2010 @ 12:32 AM
સરળ અને સહજપણે જિંદગી જીવવાની સોનેરી સલાહ થોડાંક અઘરા શબ્દોમાં !
જોકે, સોનેટની અંતિમ બે પંક્તિઓમાં જ આખું કાવ્ય સમાઈ ગયું છે.
વિહંગ વ્યાસ said,
April 5, 2010 @ 3:15 AM
થોડા શબ્દોમાં અસરકારક વાત
અભિષેક said,
April 5, 2010 @ 9:03 AM
સાંપ્રત સમયમા સહુથી વધુ પ્રસ્તુત સંવેદના.
વિવેક said,
April 5, 2010 @ 11:56 PM
આ રચના વાંચતા સાચે જ થાક લાગ્યો… કવિતા સરસ થઈ છે પણ કવિતા શું આટલી વજનદાર હોવી સાચે જ જરૂરી છે?
impg said,
April 7, 2010 @ 5:55 PM
શાના ઉદ્દેશ,શાની ફરજ ? સરજી સૌ આપદા અર્થહીણી;
જીવો અને જીવવા દ્યો મરણ લગણ આ જિંદગી ચાર દિ’ની !
મોક્ષનો વેપાર કરતા સતોએ આ કવિતા સમજવા જેવી છે.