માન – મેલિસા સ્ટડાર્ડ (અનુ. વિવેક મનહર ટેલર)
કેમકે એનું શરીર ગુફા ભીતરનો શિયાળો છે
કેમકે કોઈકે ત્યાં આગ સળગાવી
અને હોલવવાનું ભૂલી ગયું છે
કેમકે નિદ્રાકાળ એક કિલ્લો છે
જે તેણી પોતાની ભીતર બાંધી રહી છે-
ખાઈ,
જાળીબંધ દરવાજા
અને ધુમ્મસભરી બાલ્દીઓથી
કેમકે જ્યારે તમે જતી કરો છો
લગામ
ઘોડાઓ
ગબડી પડે છે કરાડ પરથી અને
પતંગિયામાં પરિવર્તિત થાય છે
તળિયે પછડાતાં પહેલાં
કેમકે એમની ખરીઓ મધરાત્રિના લિસોટા છોડી જાય છે
આકાશમાં
કેમકે ઠાંસી ભરેલાં સસલાંઓ
રહસ્યો ગોપવી રાખવા માટે બહેતર છે
અટકાવી રાખતા હાથ કરતાં
કેમકે જ્યારે દુનિયા
એની ભીતર ઘુસાડી દેવાય છે
એ કેગલ બૉલની જેમ
એને ચુસ્ત પકડી રાખે છે
અને વિસ્મિત થાય છે
એ સંઘર્ષથી
જે એટલસે કરવો પડ્યો હતો
આવડી નાનકડી ચીજ
પીઠ પર ઊંચકવામાં
– મેલિસા સ્ટડાર્ડ
(અનુ. વિવેક મનહર ટેલર)
*
ગ્રીક પુરાકથાઓનો કથાનાયક એટલસ (શિરોધર) એક સજાના ભાગરૂપે માથા પર સ્વર્ગો ઊંચકે છે. પાછળથી કથા ખરડાઈ અને સ્વર્ગોનું સ્થાન પૃથ્વીએ લઈ લીધું. અહીં કવયિત્રી પણ એટલસને પૃથ્વી પીઠ-ખભે ઊંચકવામાં થયેલ તકલીફનો સંદર્ભ લઈ આવ્યા છે…
વાત એક યૌનપીડિતાની છે એ કવયિત્રીએ વાપરેલા સંદર્ભોથી સમજી શકાય છે. પણ મૂળ વાત સ્ત્રીની અંતર્ગત તાકાત અને પુરુષથી ચડિયાતાપણાની છે. રાતનો સમય એના માટે એક યુદ્ધ સમો છે. પણ પોતાના કિલ્લાને રક્ષવા એની લાચારી પાસે કેવળ ધુમ્મસ જ છે. લગામ છૂટી ગયેલા ઘોડાઓ કરાડ પરથી ખીણમાં નિરંકુશ પતન પામે છે એ વાત ભોગવવી પડતી પારાવાર તકલીફનું પ્રતીક છે પણ આ અશ્વો તળિયે પછડાતાં પહેલાં પતંગિયામાં પરિવર્તન પામે છે એ પોતાની આંતર્શક્તિમાં રહેલ વિશ્વાસ અને તકલીફોનું આધિભૌતિક રૂપાંતરણ સૂચવે છે – આપણે તળિયે પડીને ચકનાચુર નહીં થઈ જઈએ પણ પાંખ પામીને ઊડી જઈશું… तमसोमा ज्योतिर्गमय |
પૌરુષી અત્યાચારોનું વિશ્વ એની યોનિમાં ઘુસાડી દેવાયું હોવા છતાં એ જાણે કેગલ-બૉલ પગ વચ્ચે દબાવીને કસરત કરતી ન હોય એ સહજતાથી એ પોતાના વિશ્વને સાચવે છે. કવયિત્રી એની સામે એટલસના સંઘર્ષને juxtapose કરીને સ્ત્રીને- યૌનપીડિતાને માન આપે છે.
*
Respect
Because her body is winter inside a cave
because someone built
fire there and forgot to put it out
because bedtime is a castle
she’s building inside herself
with a moat
and portcullis
and buckets full of mist
because when you let go
the reins
horses
tumble over cliffs and turn
into moths before hitting bottom
because their hooves leave streaks of midnight
in the sky
because stuffed rabbits
are better at keeping secrets
than stopping hands
because when the world got
shoved up inside her
she held it tight like a kegel ball
and wondered
at the struggle Atlas had
carrying such a tiny thing
on his back
—Melissa Studdard
“This mighty, ethereal, unbreakable being appeared to me in a dream. She is part girl, part magic, making herself up in order to survive.”
—Melissa Studdard
munira ami said,
September 5, 2015 @ 1:30 AM
સરસ્!
Rajnikant Vyas said,
September 5, 2015 @ 3:44 AM
વિવેકભાઇ,
ભાવાર્થપૂર્ણ અનુવાદ આપીને એક ખૂબ સંવેદનશીલ કાવ્ય રચનાનો રસાસ્વાદ કરાવવા માટે આભાર.
KETAN YAJNIK said,
September 5, 2015 @ 6:09 AM
આપણી અતૃપ્ત આશાઓ અને અપેક્ષાઓનો તલસાટ, વિરહમાં મિલનની , વલયમાં વિલયની, ધારી લીધેલી ધારણાઓના ધુમ્મ્સમાં અટવાઈ આ માયાવી મૃગજળને અનુસંધી ચોટ ખાઈ પડી, પછ્ડી ફરી ઉભા થવાની માનવીના મનની વાત ફક્ત , કવિતા જ નહિ ભાવાનુવાદથી પણ સરસ વ્યક્ત થઇ છે.
કવિતા અને ભાવાનુવાદ વારંવાર વાંચવા પછી થોડીક સમાજ પડી
સુંદર કૃતિ અને ભાવાનીવાદ આપવા બદલ વિવેકભાઈ, તમારો તો અને લયસ્તરોનો આભાર , વધુ અપેક્ષાઓ સાથે
કેતન
nehal said,
September 5, 2015 @ 9:11 AM
Ek muk sangharsh…prachand aantarik takatthi…thato rahe chhe ..jitay chhe ? !khabar nathi …pan ahi avirat sangharsh j survival chhe. Adbhut 👏👏
Rina said,
September 5, 2015 @ 9:17 AM
Awesome
neerja parikh said,
September 5, 2015 @ 11:08 AM
Nice translation but too heavy to understand for a layman. Inspiring for affected females .
Shahadat Mirza said,
September 5, 2015 @ 11:57 PM
वाह! सुंदरम याद आवी गया… सरस
Harshad said,
September 6, 2015 @ 10:08 PM
AWESOME !!!
Lakant Thakkar said,
September 8, 2015 @ 6:12 AM
“स्त्रीओंकी तरफदारी वाली कुछ सहानुभूतिपूर्ण कृतिका आस्वाद ….अच्छा है …
हकीकतन, ये अति सामान्य सबकी अंदरकी चाह , बात-विषय-मुद्दा “उभय-पक्षी ” ही है !
” …..पीडिता ” ( बलात्कारकी बात हो तो सही एप्रोच ) वरना आज्कल्के कलियुग्की कहानी” कुछ”और” है .
“Respect” Translated into Gujarati « Melissa Studdard said,
September 14, 2015 @ 11:11 AM
[…] https://layastaro.com/?p=12964 […]
Pancham Shukla said,
September 15, 2015 @ 8:12 AM
Nice translation.
વિવેક said,
September 15, 2015 @ 9:12 AM
Thanks everybody for your kind and encouraging feedback…
🙂