ના કદી એણે મને દર્પણ ધર્યું,
એક જણ નખશિખ સાલસ નીકળ્યું.
– રક્ષા શુકલ

ખારવણ – વિમલ અગ્રાવત

પગને છે પાંખો ને માથે છે બાંસિયું ને બાંસિયામાં બૂમલાંની ભારી, ભારી!
ખારવણ ખારી ખારી.

ખારવણ દરિયાનો કટકો તે ઉછળે ને ઉછળી ઉછળી ન્ને આવે કાંઠે;
ખારવો તો કાંઠાનું ભાઠોડું સાવ શીનો કટકા બટકાને તે ગાંઠે!
માંગે છે ખારવણ મનગમતા મોતી ને ખારવો દે માછલિયું મારી મારી.
ખારવણ ખારી ખારી.

હાથના હલ્લેસાથી જીવતર હંકારે ને આંખ્યુંમાં દરિયાને પાળે;
ખારવાની ફૂગ્ગીનો કેફ બધો ઉતારે એક જ તે તસતસતી ગાળે;
ખારવણ ઘૂઘવાતું સપનું ને ખારવાની નજરું પર બાઝેલી છારી છારી.
ખારવણ ખારી ખારી.

-વિમલ અગ્રાવત

વિમલ અગ્રાવત કોઈ મહેફિલમાં હાજર હોય અને શ્રોતાગણ ‘ખારવણ’ની ડિમાન્ડ ન કરે એવું બને જ નહીં એટલી લોકપ્રિય આ રચના થઈ છે.

મહાભારતની મત્સ્યગંધા ઘ્રાણેન્દ્રિયને ઉત્તેજતી, પણ આ ગીતની નાયિકા ખારવણ સીધી સ્વાદેન્દ્રિય પર જ હલ્લો કરે છે. ભલે ને માથા પરની ટોકરીમાં બૂમલાંનો ભાર કેમ ન હોય, ખારવણના પગ જમીનને અડતા નથી. ખારવણ જાણે કે દરિયાનો જ એક હિસ્સો છે પણ ખરાબાની જમીન જેવા છીછરા ખારવાને બટકા-કટકામાં તે શાનો કંઈ રસ હોય? ભલે મોતીના બદલે માછલી કેમ ન મળે, ખારવણની આંખોમાં દરિયા ભરીને સપનાં ઉછરી રહ્યાં છે ને સપનાંની આડે આવતા દારૂના કેફને ગાળ ભાંડીને ઉતારી નાંખવાની એનામાં તાકાત છે. કાશ ! ખારવો આ ખારી ખારી ખારવણના જિંદગીના નશાને જોઈ-ચાખી-માણી શક્યો હોત!

ડો. ફિરદૌસ દેખૈયાના સ્વરાંકન, સ્વર તથા સંગીતમાં આ ગીત આપ અહીં માણી શક્શો.

બાંસિયું = ટોપલો, તગારુ.
ફૂગ્ગી = દારૂની કોથળી
ભાઠોડું = ખરાબાની જમીન; છીછરૂં પાણી ભરાઈ રહેતું હોય તેવી જમીન; છીછરા પાણીવાળી જગ્યા.
શીનો = શાનો, શેનો

11 Comments »

  1. CHENAM SHUKLA said,

    July 30, 2016 @ 12:50 AM

    vaah ….mast geet..

  2. Rakesh Thakkar, Vapi said,

    July 30, 2016 @ 3:08 AM

    સુંદર ગીત ! વિમલ અગ્રાવત વિશે પણ જાણવાનું ગમ્યું.
    રચનાને સમજાવવા બદલ વિવેકભાઇનો આભાર.

  3. નિનાદ અધ્યારુ said,

    July 30, 2016 @ 3:33 AM

    મજા તો આમાં આવી …!!!!!

    બાંસિયું = ટોપલો, તગારુ.
    ફૂગ્ગી = દારૂની કોથળી
    ભાઠોડું = ખરાબાની જમીન; છીછરૂં પાણી ભરાઈ રહેતું હોય તેવી જમીન; છીછરા પાણીવાળી જગ્યા.
    શીનો = શાનો, શેનો

  4. KETAN YAJNIK said,

    July 30, 2016 @ 4:02 AM

    ઘુઘવાટ નો ધુંધવાટ ગમ્યો
    માગ્યું તું મોતીને મળી જળમાં રહેલી જળની પ્યાસી માછલી

  5. Vimal agravat said,

    July 30, 2016 @ 3:28 PM

    Thanks vivekbhai

  6. Harshad said,

    July 30, 2016 @ 4:19 PM

    Like it.Beautiful Creation.

  7. rinal patel said,

    July 30, 2016 @ 7:47 PM

    One of My favourite 👌👌

    ખારવાની ફૂગ્ગીનો કેફ બધો ઉતારે એક જ તે તસતસતી ગાળે;

  8. jigna trivedi said,

    July 31, 2016 @ 10:21 AM

    વાહ ! વિમલભાઈ, ખુબ પ્રિય ગીત માણવાની મજા આવી.

  9. Pushpakant Talati said,

    August 1, 2016 @ 12:37 AM

    The meaning of the word બાંસિયું is given as ટોપલો, તગારુ
    In this I would like to mention that BAANSIYUN is SUNDALO but it does to means TAGAARUN . – In the earlier rural system the people used to use the SUNDALO made from bamboo (i.e. BAANS) and hence it was also called BAANSIYUN. – But now a days people are using TAGAARUN which is usually made of metal like iron, steel, or some times made from copper & brass.
    Hence TAGAARUN & BAANSIYUN are different.

    I have only express my view without any prejudice. please take it positive.
    Regards. – PUSHPAKANT TALATI

  10. વિવેક said,

    August 1, 2016 @ 2:00 AM

    @ પુષ્પકાંત તલાટી:

    આપની વાત શત પ્રતિશત સાચી.. બાંસિયુ એટલે વાંસમાંથી બનેલી ટોપલી જ.

    ખૂબ ખૂબ આભાર.

  11. Vimal agravat said,

    August 2, 2016 @ 10:31 AM

    Yess, bansiyu no koshgat arth vans mathi banelo topalo j thay chhe, pahela na samay ma bumala machhali ne mathe unchaki ne lai java vans na topala no j upayog thato, pan samay jata tenu sthan dhatu e lidhu, parantu haju pan jafrabad ma tagara mate rudhigat shabd ‘bansiyu’ j prachalit chhe

RSS feed for comments on this post · TrackBack URI

Leave a Comment