ના માંગ એની પાસે ગજાથી વધુ જીવન,
એક પળ એ એવી દેશે - વિતાવી નહીં શકે.
મરીઝ

बझम-ए-उर्दू : 05 : मिर्ज़ा ग़ालिब

मेहरबां होके बुला लो मुझे चाहो जिस वक़्त
मैं गया वक़्त नहीं हूँ के फिर आ भी न सकूँ।

મહેરબાન થઈને મને કોઇપણ વખતે બોલાવો…. હું કંઈ વીતી ગયેલો સમય નથી કે પાછો આવી ન શકું.

ज़ोफ़ में तान:-ए-अग़यार का शिकवा क्या है
बात कुछ सर तो नहीं है कि उठा भी न सकूँ ?

દારુણ દુર્દશામાં દુશ્મનના વ્યંગબાણોની શું ફરિયાદ કરવી !! હું કોઈક વાત ઉઠાવીશ અને દુશ્મનોના વ્યંગબાણોનો શિકાર બની જઈશ એ ડરે વાત જ ન ઉઠાવવી એ કેટલુંક યોગ્ય છે ? વાત એ કંઈ માથું તો નથી જ કે જે હું ઉઠાવી ન શકું !!

ज़हर मिलता ही नहीं मुझको सितमगर वर्न:
क्या क़सम है तेरे मिलने की कि खा भी न सकूँ।

ઝેર મળતું નથી મને ઓ નિર્દય ! …..નહિતર એ કઈ તારા મળવાના સોગંદ છે કે જે ખાઈ પણ ન શકું !!

– मिर्ज़ा ग़ालिब

મારે ભાવકોને બે ગાલિબનો પરિચય કરાવવો છે – ગાલિબ દુર્બોધ શાયર તરીકે પ્રખ્યાત છે…..ભાગ્યે જ એની કોઈ ગઝલ આખી સમજાય . ઉપરોક્ત ગઝલ પ્રમાણમાં ઘણી જ સરળ ગઝલ છે છતાં તેમાં રહેલી ચમત્કૃતિ – અંદાઝે બયાં ની બળકટતા જુઓ !! પહેલો શેર એ શેર છે જેણે મને ગાલિબના પ્રેમમાં પાડી દીધો હતો. ગાલિબની ખૂબી હતી તેની વક્રવાણી અને એક જ તીર થી અનેક નિશાન સાધવાની નિપુણતા. ગાલિબની કઠિનતાનું કારણ એ છે કે તેઓ ઘણીવાર સંસ્કૃત કરતાં પણ જડબાતોડ જોડણીઓ વાપરે છે અને તેઓના બયાનમાં અરબી અને ફારસીની પણ છાંટ હોય છે. તેઓ અરબી અને મુસ્લિમ દંતકથાઓમાંથી રૂપક વાપરે છે જેનાથી આપણે સ્વાભાવિક રીતે સાવ અનભિજ્ઞ જ હોઈએ. વળી તેમાં તેઓની પ્રખર બુદ્ધિપ્રતિભા ઉમેરાય ! દર્શનનું અગાધ ઊંડાણ ઉમેરાય ! મારા નમ્ર મતે ગાલિબનો IQ તમામ શાયરોમાં ઉચ્ચતમ હશે.

બીજી ગઝલ જે હું પ્રસ્તુત કરીશ તે તેઓના લાક્ષણિક અંદાઝની અત્યંત કઠિન ગઝલ હશે અને આપણે એની સુંદરતા અને ગહેરાઈ માણીશું.

3 Comments »

  1. Suresh Shah said,

    December 9, 2014 @ 7:55 AM

    ज़ोफ़ में तान:-ए-अग़यार का शिकवा क्या है
    बात कुछ सर तो नहीं है कि उठा भी न सकूँ ?

    દારુણ દુર્દશામાં દુશ્મનના વ્યંગબાણોની શું ફરિયાદ કરવી !! હું કોઈક વાત ઉઠાવીશ અને દુશ્મનોના વ્યંગબાણોનો શિકાર બની જઈશ એ ડરે વાત જ ન ઉઠાવવી એ કેટલુંક યોગ્ય છે ? વાત એ કંઈ માથું તો નથી જ કે જે હું ઉઠાવી ન શકું !!
    – જીગર જોઈએ વાત ઉઠાવવા. તમે ગાલિબને સાચી રીતે ઓળખાવ્યા. ગાલિબની ખુમારી ની એક વાત યાદ આવે છે – નવાબનુ તેડુ પાછુ ઠેલી, નવાબને બોલાવે!

    – સુરેશ શાહ, સિંગાપોર

  2. Dhaval Shah said,

    December 9, 2014 @ 9:08 AM

    मेहरबां होके बुला लो मुझे चाहो जिस वक़्त
    मैं गया वक़्त नहीं हूँ के फिर आ भी न सकूँ

    – સલામ !

  3. વિવેક said,

    December 11, 2014 @ 8:35 AM

    ખરું સોનું !!!

RSS feed for comments on this post · TrackBack URI

Leave a Comment